Ineens waren ze er, Jos en Tosti’s, een punkbandje uit Wageningen. Ze waren er al eerder natuurlijk, maar door het aanstaande bevrijdingsfestival in diezelfde plaats weet nu ineens de rest van Nederland dat ook. Eigenlijk was het ook een beetje dom van de organisatie: op een publiek festival nodig je doorgaans alleen veilige bandjes uit, die “iedereen wel leuk vindt”. Kane, Bløf, Ali B, dat zijn artiesten waar je dan prima mee kunt wegkomen. Waarschijnlijk heeft men toen voor het lokale element voor Jos en zijn toast gekozen, zonder echt het repertoire door te nemen. Want met een nummer als “Mussolini van de Lage Landen“, loop je toch de kans een paar aanwezige PVV-ers tegen de haren in te strijken, dus ga je als festival dan maar vragen dit nummer alsjeblieft niet te spelen.
Het is waarschijnlijk bij de organisatie niet eens opgekomen dat op zo’n bevrijdingsfestival het een beetje raar is beperkingen aan de genodigde bands op te leggen. Het ligt voor de hand te vermoeden dat men eerder heeft gedacht “Dit hebben wij weer” en toen voor een ‘mooie oplossing’ heeft gekozen. Daarmee past het bevrijdingsfestival in een inmiddels lange traditie van muziekverbieders, want als er één kunstuiting gewantrouwd wordt dan is het, zeker de afgelopen honderd jaar, muziek wel.
Opruiend karakter
De invloed die wij aan muziek toekennen is de grondslag voor veel (mogelijke) verboden. Inderdaad kan muziek een grote invloed hebben op je gemoedstoestand en het is een van de manieren waarmee we ons humeur versterken of proberen te veranderen. Vreemd genoeg is dát nu juist meestal niet de reden van een verbod of waarschuwing: sommigen kennen muziek ook een veel directere invloed op ons handelen toe en vinden daarom muziek eigenlijk maar een gevaarlijke kunstuiting. Grofweg kun je de grond van verboden verdelen in een Moralistische en een Politieke invloed die aan muziek wordt toegeschreven, waarbij er natuurlijk vaak een overlap is.
Het is interessant om te zien dat de invloed op de moraal tegenwoordig uiteen lijkt te vallen in een seksuele beïnvloeding die muziek en daaraan gelinkte uitingen zouden hebben aan de ene kant en puur ‘duivelse’ invloeden aan de andere kant. Vroeger was dat een stuk duidelijker: ook de seksuele invloed was duivels, eigenlijk een ruim containerbegrip voor alles dat slecht werd gevonden. Daarnaast bestaat er de politieke beïnvloeding of directe uiting van politieke slogans, en de pijlen richten zich in dit geval dan ook met name op de letterlijke teksten. Wat dat betreft is het een vreemde keuze van het festival een punkbandje uit te nodigen. Juist dit genre, hoe braaf de band in kwestie ook, staat er om bekend met controversiële teksten te strooien en sluit weinig aan bij de verstikkende deken van braafheid die doorgaans bij een publiek festival hoort.
Wat is nou eigenlijk aanstootgevend?
Een van de bekendste voorbeelden van waarschuwingen die voor muziek werden afgegeven is de “Filty Fifteen” van een groep bezorgde ouders onder leiding van Tipper Gore (de vrouw van) in de jaren tachtig. Naast nog enigszins boos aandoende namen als Black Sabbath en Judas Priest stonden ook Madonna en Cyndi Lauper op het lijstje van de ergste nummers van die tijd. Alleen dit geeft al aan een bepaling van wanneer iets te ver gaat sterk afhankelijk is van de beoordelaar. Wat de een vindt kunnen, vindt de ander veel te ver gaan en in het geval van politiek geëngageerde teksten is de ene uiting natuurlijk bijna per definitie tegen het zere been van iemand aan het andere eind van het politieke spectrum.
Om zomaar zaken te beoordelen aan de hand van een subjectieve meetlat is zeker in een maatschappij waar we sowieso zeggen te staan voor de vrijheid van álle uitingen, natuurlijk erg vreemd. De organisatie van het bevrijdingsfestival wilde waarschijnlijk niemand tegen het zere been schoppen, maar doet dit met het achteraf verbieden van muziek nu alsnog. Daarnaast laat zij op deze manier zien de vrijheid van meningsuiting maar met een korreltje zout te nemen. Ze neemt verder ook geen afstand van de band als geheel: ze mogen gewoon komen spelen, alleen dit nummer niet! Hiermee kiest men voor de slappe uitweg: men vindt Jos en de Tosti’s een geschikte band, maar wil zich in het huidige klimaat niet branden aan een mogelijk relletje rond een eventuele belediging van Geert Wilders. Dit terwijl de band zelf nog expliciet zingt
Zie deze tekst niet als een bedreiging, maar slechts als een uiting van mijn vrije mening
Alleen al om aan te geven dat we toch staan voor de meningsuiting van de mensen die we zelf uitnodigen hoop ik dat de Tosti’s hun nummer toch nog kunnen spelen. Of Jos dan verder erg opwindende muziek maakt, kunnen we dan gewoon zelf beoordelen.
