‘Niet dat ik ’s ochtends wakker word en denk, ik zal François eens bellen. Maar ik heb wel even met premier Ayrault gesproken.’ vertrouwde Diederik Samsom Knevel en Van den Brink toe, een week voor de verkiezingen.
Door zijn weerzin voor de drieprocentnorm was François Hollande het afgelopen jaar de kampioen van socialistisch Europa en een voorbeeld voor de PvdA. Met zijn belofte het wurgcontract dat Merkel en Sarkozy hadden gesloten te heronderhandelen won Hollande de Franse verkiezingen. Na zeventien jaar had Frankrijk weer een socialistische president.
Zo’n groot man, die mocht zelfs wonderboy Samsom niet zomaar bellen.
Van heronderhandelen naar omarmen
François had het bovendien veel te druk voor telefoontjes. De dag van zijn inauguratie vloog hij naar Berlijn om zijn beloftes kracht bij te zetten en met Merkel te praten over het begrotingspact.
Merkel voelde de hete adem van de socialisten ook in eigen land in de nek. In Noordrijn-Westfalen had de SPD net de verkiezingen gewonnen. De grootste deelstaat van het land zou een graadmeter zijn voor de Bondsdag verkiezingen van 2013. Kortom, de linkse overwinningsroes kon niet op en Europa stond aan de vooravond van een linkse lente.
En toch ging het mis. Hollande moest in Berlijn erkennen dat geen enkele lidstaat aan zijn zijde stond. Als koekje bij de koffie werd er een bijlage aan het verdrag geplakt met daarin een oproep tot investeringen. Maar de drieprocentnorm bleef bestaan en zou die investeringen praktisch onmogelijk maken.
Hollande’s laatste hoop
Deze zomer was er nog een laatste hoop voor Hollande: het Franse Conseil Constitutionnel kon besluiten dat het begrotingspact zo ingrijpend was, dat er voor ratificatie een grondwetswijziging nodig zou zijn. Dan zouden Senaat en Assemblée gezamenlijk bij gekwalificeerde meerderheid moeten besluiten. Het was nog maar de vraag of die grote meerderheid gehaald kon worden. Dus zou Hollande zijn grootste verkiezingsbelofte niet in het eerste halfjaar van zijn mandaat al hoeven te verbreken.
Helaas voor de president, besloot het Conseil Constitutionnel anders. Nu was een meerderheid in het parlement voldoende, en met een deel van de socialisten en conservatieven was die meerderheid makkelijk te realiseren.
Hollande stond voor de keuze: of alleen verder in Europa en de steun houden van links Frankrijk; of bezuinigen om in 2014 aan de drieprocentnorm te voldoen. Hij koos voor Europa.
Ayrault en de 90 procent
En dus ging François bezuinigen. Afgelopen vrijdag legde premier Ayrault de nieuwe begroting voor aan de Franse ministerraad. Het land ondergaat een pakket van 30 miljard aan bezuinigingen en belastingverlagingen.
Tien miljard van het geld wordt gehaald bij de overheid zelf, tien miljard bij het bedrijfsleven, en tien miljard komt ten koste van de huishoudens. ‘Alleen de meest vermogende huishoudens worden extra belast’, verdedigde premier Ayrault zijn plannen. ‘Negentig procent blijft buiten schot.’
Maar inmiddels is bekend dat ook de midden inkomens er, door accijnsverhogingen, het belasten van overwerk, en het bevriezen van de schijven van inkomstenbelasting, erop achteruit gaan.
Daling populariteit
Het vasthouden aan de ‘règle d’or’ zorgt voor een sterke daling in Hollande’s populariteit. De Groenen, coalitiepartner van Hollande, hebben al besloten niet voor het verdrag te stemmen. Onder leiding van het extreemlinkse Front de Gauche van Jean-Luc Mélenchon, riepen afgelopen zondag tien duizenden Fransen op het Place d’Italie in Parijs de regering op een referendum te houden over het verdrag.
Bovendien werd vorige week bekend dat Frankrijk met tien procent het hoogste werkloosheidcijfer in dertien jaar kent. Volgens een peiling voor de Franse krant Le Figaro is nog maar 43 procent van de Fransen tevreden over de president. Dit staat tegenover 56 procent in juli. Een historische val, die te vergelijken is met de afname van populariteit van Chirac, na het Franse ‘non’ in het referendum over het Europees Constitutioneel Verdrag in 2005.
Samsom, braver dan Hollande
Net als Hollande zei Samsom op de verkiezingsavond dat alles anders zou worden. In het deelakkoord toont Samsom zich nu braver dan Hollande als het gaat om de drieprocentnorm. Door afspraken met Rutte komt hij uit op een tekort van 2,7 procent in 2013. Goed, we kennen de maatregelen.
Het is duidelijk dat ook Samsom verkiezingsbeloftes brak. Daar hoeven we in Nederland-coalitieland niet heel lang bij stil te staan. Maar opvallend is dat over het feit dat er toch een beleid van bezuinigen in plaats van investeren komt, breed lachend wordt heen gewalst. Dat het liggeld in ziekenhuizen niet wordt ingevoerd en lagere inkomens ontzien worden bij de verhoging van de pensioenleeftijd neemt niet weg dat het regeringsbeleid essentieel anders wordt dan Samsom had beloofd.
Door een coalitie tussen beide kanten van de polder lijkt het Malieveld voorlopig niet vol te stromen met demonstranten. Misschien dat Samsom er nu goed aan doet François eens te bellen.
Willem van Ewijk woont in Parijs. Hij wisselt bij het schrijven zijn oude Oost-Duitse typemachine af met een MacBook. Volg hem op twitter: @WillemVanEwijk.
