TPO Talk

‘De beste cfo durft op de rem te trappen’

09-09-2015 10:01

Een droevig stemmend rijtje: Imtech, Ballast Nedam, Heijmans. Alle drie kregen het afgelopen zomer voor hun kiezen, vooral doordat ondoordachte besluiten uit het verleden zich als houtrot in hun organisaties nestelden. Bij Imtech leidde dat zelfs tot de ondergang. Terwijl veel ellende had kunnen worden voorkomen door de bestuurder bij wie als eerste de lijntjes samenkomen, een bepalender rol te geven. A new star is born: de cfo.

Dat stelt Sjoerd-Jaap Westra, global product marketing manager bij ICT-dienstverlener Unit4. Hij voorziet een ontwikkeling waarbij de financiële topman (cfo) de eerste schatbewaarder van de bedrijfsstrategie wordt. ,,Maar dat betekent wel dat hij het imago van cijfertjesrapporteur moet afschudden. Hij zal zich moeten manifesteren als niet te negeren filter bij beslissingen om iets wel of niet te doen.”

Is de door u geschetste ontwikkeling nu werkelijk een trend of een staaltje slim inspelen op de actualiteit?

,,De beweging naar een meer strategische cfo is al een tijdje gaande. De gebeurtenissen bij Imtech, Heijmans en Ballast Nedam maken de noodzaak van deze ontwikkeling alleen maar zichtbaarder. Bij dit soort bedrijven bestaat de neiging omzetgroei boven alles te stellen. Zolang er maar meer opdrachten worden binnengehaald, is het goed. Maar over de vraag of die opdrachten niet te veel risico’s met zich meebrengen, wordt te weinig nagedacht.”

Dat opportunisme lijkt zich vooral in de bouw te wreken. Wat de A15 is voor Ballast Nedam, zijn de A4 Midden-Delfland en de A9 voor Heijmans. Voorbeelden van opdrachten die een gezonde onderneming het moeras inzuigen.

,,Klopt. Dit type projecten is inmiddels zo complex dat je niet meer zonder de grondigste vorm van risicoanalyse kunt. Maar wat je ziet is dat in aanbestedingstrajecten voor zulke projecten het winnen van de opdracht een doel op zich wordt, een kwestie van prestige. Terwijl je als je alle risico’s goed doorrekent, ook kunt beslissen zo’n potentiële gifbeker aan je voorbij te laten gaan. Omdat het werk je ondergang kan betekenen.”

Zoals een Pools pretpark waarvan na jaren alleen een toegangspoort in een lege vlakte te zien valt.

,,Hét symbool van het begin van het einde van Imtech. En bij Ballast-Nedam bleken de calculaties voor de herinrichting van de A15 onder Rotterdam van nul en generlei waarde. Aanhoudende kostenoverschrijdingen hingen het bouwbedrijf als een molensteen om de nek. Een soortgelijke prijsdruk heeft waarschijnlijk ook in Alphen aan den Rijn een rol gespeeld met als gevolg dat de veiligheidsmarges van de aannemer werden aangetast. Een compromisloze risicoanalyse had bijna zeker tot een andere aanpak geleid dan het plaatsen van een kolossaal brugdeel vanaf twee afzonderlijke, instabiele pontons.”

Als behoedzaam opereren zo logisch is, waarom gebeurt dat dan zo weinig?

,,Omdat ‘nee’ zeggen ook een kunst is. En omdat er binnen de meeste raden van bestuur voor die kwaliteit kennelijk onvoldoende ruimte is. In onze ogen kan juist de cfo die nee-rol goed vervullen. Hij is degene die vanuit zijn financiële data kan destilleren of bepaalde calculaties realistisch zijn. Met zijn ervaring kan hij met gezag waarschuwen dat het uitvoeren van projecten tegen een extreem lage prijs voor grote problemen kan zorgen.”

Leuke baan hoor, de cfo als onheilsprofeet.

,,Wat is daar mis mee? De beste besluiten, en dat zijn besluiten die op lange termijn de continuïteit van een onderneming waarborgen, komen tot stand op basis van evenwichtigheid. Dus als er tegenwicht nodig is tegen te opportunistische divisiedirecteuren en te ambitieuze bestuursvoorzitters, laat de cfo of een onafhankelijke chief risk officer die rol dan vervullen. De beste financiële bestuurder is niet bang een risk manager aan te stellen of durft zelf op de rem te trappen”.

Zo’n rol vraagt het nodige aanpassingsvermogen van de huidige cfo’s.

,,Ze zullen zich ontwikkelen van een terugkijkende financiële rapporteur naar een breed-inhoudelijke zwaargewicht die op hoog strategisch niveau de lijnen naar de toekomst kan meehelpen uitzetten. De financiële directeur van de toekomst is de schakel tussen het operationele en financiële deel van de onderneming. Hij wordt de zekering die als eerste doorslaat als ergens binnen het bedrijf te scherp aan de wind wordt gezeild.”