Alleen de eigenaar beslist, luidt al vele decennia het motto in auteursrechtenland. Onder dat motto zijn diezelfde decennia alle nieuwe technologische innovaties op het gebied van muziek- en filmdistributie de nek omgedraaid. Goed, afgezien van de iPod en iTunes dan, maar dat is de verdienste van het ijzerenheinig doorzetten van Apple-CEO Steve Jobs. Ondanks, niet dankzij, de muziek- en filmindustrie nam de elektronische muziekwinkel van Apple een grote vlucht. Maar andere initiatieven? Kapotgeprocedeerd of doodgebloed door gebrek aan legaal aanbod.
In dat opzicht is het recente rapport van de Kamercommissie onder leiding van Ada Gerkens (SP) allesbehalve moedig. Kort gezegd zegt dat rapport: schaf alle heffingen af, verbied het downloaden van illegaal aanbod, handhaaf dat verbod streng, en moedig de industrie aan om met nieuwe modellen te komen. Gerkens herhaalt standpunten die al decennia bestaan en ons geen stap vooruit hebben geholpen. Het wordt tijd voor een écht moedige stap: erken dat ook anderen dan de auteursrechthebbenden rechten hebben en mogen profiteren van creatieve werken, wanneer zij een zinvolle bijdrage daarbij leveren.
Bittorent
Het beroemde (volgens de industrie: beruchte) Napster verzon een prachtige manier om muziek snel digitaal te kunnen verspreiden. Natuurlijk, hier was sprake van inbreuk, maar de techniek bood een schitterende kans voor de industrie om geld te verdienen: vraag abonnementsgeld voor de dienst, toon advertenties of stuur achteraf rekeningen per uitgewisseld liedje. De reactie? Naar de rechter, sluiten die tent.
Recent moest Bittorrent-platform Mininova van de Utrechtse rechter haar site schonen van illegaal aanbod. De site haalde meer dan een miljoen euro omzet in 2007, vergelijkbaar met wat The Pirate Bay uit Zweden verdient volgens diverse berichten met zijn ‘torrents’ voor populaire films en muziek. Met deze verwijzingen wordt structureel geprofiteerd van schendingen van auteursrechten, heet het dan. Maar de vraag hoort dan te zijn: waarom kunnen zij wel miljoenen verdienen met online inhoud en de industrie niet? Waarom niet samengewerkt en inkomsten gedeeld?
DRM
Misschien komt men liever met eigen initiatieven? Dat valt ook vies tegen. De Nederlandse Vereniging van Producenten en Importeurs van beeld- en geluidsdragers (NVPI, branchevereniging van de entertainmentindustrie) verwees vorige week naar maar liefst negentien legale filmsites tijdens het debat over het rapport-Gerkens in de Tweede Kamer. Maar wie gaat kijken wat er daar zoal legaal wordt aangeboden, wordt geconfronteerd met een aanbod dat armzaliger is dan de drie-voor- een-tientje bak met DVD’s bij de Blokker. Geen populaire films, geen actuele TV-series te bekennen. Is het gek dat mensen dan naar de “illegalen” overstappen?
En op die paar sites waar dan wel films of muziek gekocht kunnen worden, is digitaal rechtenbeheer (DRM) aan de orde van de dag. Als idee is DRM best slim: gebruikers kunnen kiezen welke rechten zij zouden willen afnemen, en de eigenaar kan daar een prijs aan koppelen. Wie even snel een muziekje wil luisteren, koopt een goedkope eenmalige licentie, en wie een film permanent in BluRay formaat op de harde schijf wil kunnen houden, moet fors in de buidel tasten. Dat klinkt eerlijk en rechtvaardig. Helaas blijkt de praktijk van nu anders: men krijgt vrijwel niets en moet daarvoor fors betalen. Plus, als de industrie zich bedenkt over die licentie, dan wordt deze simpelweg ingetrokken en is de gebruiker ‘zijn’ film kwijt. Dat bleek uit een recent incident waarbij internetboekhandel Amazon op afstand een verkocht e-book wiste van alle e-readers, omdat de rechten niet goed geregeld zouden zijn. (Ironisch genoeg was het boek in kwestie trouwens Orwell’s 1984.)
Internetpiraten
De enigen die tot nu toe hebben laten zien hoe je geld kunt verdienen met films en muziek online zijn die vermaledijde internetpiraten. Het wordt tijd om deze partijen meer ruimte te geven: laat zien hoe het kan, en deel (vrijwillig of verplicht) de inkomsten met de industrie. Daar zijn mogelijkheden te over voor, zoals de al genoemde advertenties, abonnementen of meten wat er langskomt en achteraf per uitgewisseld nummer betalen. Die en andere verdienmodellen moeten worden gestimuleerd. En dat gebeurt niet als we op de ‘creatieve’ industrie blijven wachten.
Deze tekst verscheen eerder in NRC Handelsblad
