Eindelijk is er dan enige duidelijkheid gekomen over het nieuwe kabinet: Rutte 1 wordt een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV. De vraag blijft of dat wel een stabiel kabinet kan worden, aangezien er maar een Kamermeerderheid is van 76 zetels en het eerste opstandige PVV-Kamerlid al is gesignaleerd in de persoon van Hero Brinkman. Hoe reëel is het dat de PVV niet binnen de kortste keren aan interne ruzies ten onder gaat? De PVV kan veel leren van onze zuiderburen.
Vlaanderen heeft immers haar eigen PVV: het Vlaams Belang, vroeger het Vlaams Blok. De partij van Filip Dewinter is net als die van Wilders tegen de multiculturele samenleving, tegen immigratie, voor een harde bestrijding van de criminaliteit en voor meer (Vlaams) nationalisme. De overeenkomsten zijn groter dan de verschillen.
Hoogtepunt
Net als Wilders nu, leek het Vlaams Belang in Vlaanderen jarenlang onverslaanbaar. In 2004 stemde een kwart van de Vlamingen op de partij. Tot die tijd werd de partij door alle andere partijen geboycot vanwege haar racistische standpunten, en dus kreeg de partij nooit de kans te regeren. In 2004 bleek eens te meer dat die strategie niet werkte: de populariteit bleef onverminderd hoog. In 2004 ontstond dan ook discussie of de partij niet juist zou moeten regeren, om de partij wind uit de zeilen te nemen.
Maar precies op het hoogtepunt van het succes, ontstonden de problemen. Tom Cochez vertelt in zijn boek Eigen belang eerst over de strijd die na 2004 het Vlaams Belang verdeelde. Deze interne oorlog zou ertoe leiden dat het Vlaams Belang alleen nog maar nederlagen zou leiden en – volgens Cochez – politiek irrelevant zou worden. Twee factoren die het Vlaams Belang de das omdeden, kunnen ook de PVV gaan hinderen, of ze het nieuwe kabinet nou gaan gedogen of niet.
Stromingen
Beide partijen maakten een enorme groei door. Daarmee ontstond onenigheid over de te volgen koers. Bij het Vlaams Belang was er een stroming die migranten wilde blijven schofferen, omdat die strategie lange tijd kiezers had getrokken. Een andere stroming wilde echter een gematigder profiel, zodat de partij daadwerkelijk zou kunnen doorbreken tot het centrum van de macht en kon gaan besturen. Dit meningsverschil leverde enorme ruzies op, waarbij iedereen die het oneens was met leider Filip Dewinter moest vertrekken.
Zowel het Vlaams Belang als de PVV zijn hiërarchisch georganiseerd. Het Vlaams Belang lijkt iets democratischer dan de PVV, maar in feite maakt Filip Dewinter er de dienst uit, net als Wilders bij de PVV. Cochez laat zien dat ook onaantastbare leiders fouten maken. Dewinter wilde in 2006 burgemeester van Antwerpen worden en stelde alles in de waagschaal om dat doel te bereiken. Het partijbelang moest het afleggen tegen zijn persoonlijke ambities. Het zou een fiasco worden. Er was wel tegenspraak, maar daar hoefde de partijleider niet naar te luisteren. Dat doet Wilders binnen de PVV ook niet. Alleen hij beslist wat de PVV gedoogd en wat niet.
Met de Vlaamse ervaring in het achterhoofd kan de PVV als gedoogpartner alleen maar een zeer instabiele factor vormen. Zolang de macht binnen de PVV bij één persoon ligt, is er veel kans op ongelukken. Het Vlaams Belang laat dat overduidelijk zien.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl)
