Linkse coalities, rechtse coalities, middenpartijen, je kunt er natuurlijk de laatste tijd geen nieuwsblad op nalezen of deze vrij eenvoudige tegenstellingen worden maar weer eens aangehaald. Daar zou niets mis mee zijn, als we het er allemaal een beetje over eens waren dat we dit soort partijen in de Tweede Kamer hebben. Het opvallende is nu juist dat het tegendeel waar is: de meeste mensen lijken er bij vraag naar partijkeuze op te wijzen dat er wel nuance ligt in de standpunten van ‘hun’ partij, dat alles niet zo zwart-wit gezien kan worden.
Het wordt nog opvallender dat we de links-rechts indeling in de media zo vaak terug blijven zien als we opmerken dat er al lange tijd gebruik wordt gemaakt van een veel meer omvattende indeling. Oók in het alledaagse gebruik zien we deze terug, de linker- en rechtervleugel van de VVD worden vaak genoemd maar geven eigenlijk aan dat een partij haar standpunten op een veel genuanceerdere manier neerzet dan puur links-rechts. Misschien kunnen we ook wel naar boven en beneden dan, is de vraag. Dat inderdaad het geval zou kunnen zijn bewijst een website als het kieskompas die een indeling over twee assen weergeeft, in plaats van alleen naar links en rechts op een lijn.
Verwarring door een niet bestaand onderscheid
Natuurlijk, we denken allemaal wel te weten waar we met de SP aan toe zijn en waar de VVD voor staat. Dus misschien is het allemaal wel geklets in de marge. Als je als progressief weblog zegt linkse radio te gaan maken, is dat dan erg? Dan maak je als conservatief weblog toch lekker rechtse radio daar tegenin? Dan klopt het weer… Alleen, wat nu als jouw linkse luisteraars ineens vrij conservatief blijken te zijn, dan gaat het misschien wel een beetje mis. Of wat als je je journalistieke principes bij elkaar raapt en een beetje dingen gaat duiden, zeg, op het internet. Als je dan dingen als links-progressief of rechts-conservatief neer zet dan mis je wel een heel groot gedeelte van het, inderdaad, politieke spectrum.
Terwijl links en rechts, pun intended, de politiek het liefste wegschrijft als links en rechts negeert men de wetenschap dat men hiermee geen recht doet aan de partijstandpunten. Logisch dat een rechtse PVV graag met de VVD in zee zou gaan toch? En dat, terwijl in verkiezingstijd ook binnen VVD geluiden opgingen dat het economisch programma van die ‘andere rechtse partij’, de PVV, zo links waren. Dat is dan inderdaad ook het onderscheid dat doorgaans gemaakt wordt, als men verder kijkt dan alleen links en rechts.
Complexere verhouding vraagt om betere duiding
In de zoektocht naar een verklaring voor het stemgedrag van wat doorgaans als typische arbeidersklasse wordt gezien werd ook dit onderscheid gevonden. Was het immers niet veel logischer voor een grote groep mensen op een ‘sociale partij’ die als typisch links getypeerd werd te stemmen? Dan blijkt dus ineens weer dat stemgedrag en partijvorming complexer ligt, doorgaans wordt nu dus ook gesproken van een de klassieke links-rechts-as en een autoriteits-as waarover de verschillende partijen ingedeeld kunnen worden. (Vergelijk bijvoorbeeld ook met dit diagram) In plaats van de traditionele conservatief-progressief indeling op een soort sociaal-economische schaal wordt het geheel uiteengerafeld en worden de verschillen tussen de partijen duidelijker.
Hiermee komen we terug bij de vraag waarom zoveel media de links-rechts indeling blijven handhaven om partijen en, steeds vaker, ook zichzelf te duiden. Wanneer het voor iedereen duidelijk lijkt te zijn dat keuzes veel gevarieerder en complexer zijn, dringt de vraag zich op waarom men voor deze manier kiest. Niet om het eenvoudig te houden, maar waarschijnlijk eerder om zich achter een dergelijk achterhaald en weinig zeggend label gewoon met de eigen redactie-agenda bezig te kunnen houden. Waarmee dan uiteindelijk de vraag open blijft waarom media er uiteindelijk überhaupt voor kiezen zichzelf te benoemen. Dan blijft ook de weg open de verschillende partijen beter dan deze vereenvoudigde indeling te duiden, die uiteindelijk weinig inzicht geeft in de partijverhoudingen.
