‘By the way, which one’s Pink?’, vroeg een Amerikaanse platenbobo ooit aan de leden van Pink Floyd. Daarmee legde hij de kiem voor het album Wish You Were Here, dat 35 jaar geleden, op 15 september 1975, werd uitgebracht. Anno nu zullen veel mensen nog altijd niet weten dat in de Britse band een Pink noch een Floyd zit, maar het album dat voorganger Dark Side of the Moon moest evenaren is voor altijd in de annalen van de muziekgeschiedenis verankerd.
Pink Floyd riep het altijd een beetje over zichzelf af, dat men eigenlijk niet wist wie de bandleden nou precies waren. Dat kwam omdat oprichter Syd Barrett het brein en het gezicht van de band was – hij was de man met het plan, het muzikale genie, de opvallende aandachtstrekker. De rest kwam van hogere opleidingen uit zijn omgeving en hij leerde ze eerder per ongeluk dan bewust kennen. Zoals het een muzikaal genie betaamt, werd Barrett gek. Van de aandacht, van de drugs, van zichzelf. Nadat gitarist David Gilmour was aangetrokken om de op het podium snaren van zijn instrument trekkende Barrett te vervangen, duurde het maar een handjevol optredens voordat het psychotische genie niet eens meer werd opgehaald met de gig van.
Pink Floyd, vanaf dat moment bestaande uit bassist Roger Waters, toetsenist Rick Wright, drummer Nick Mason en eerdergenoemde David Gilmour, sloeg een andere weg in en belandde na wat obscure doch redelijk succesvolle albums en soundtracks definitief op het pad naar glorie met conceptalbum Dark Side of the Moon (1973), één van de best verkochte rockalbums allertijden, met nog altijd de langste notering in de Billboard 200: 741 weken, van 1973 tot 1988 – waarvan slechts één week op nummer 1 overigens. Wekelijks worden er wereldwijd nog een kleine tienduizend exemplaren van het album verkocht.
Of de band dat immense succes wilde overtreffen met een nieuwe plaat is niet zomaar aannemelijk: de thema’s op Wish You Were Here zijn een afkeer van de platenindustrie (gepersonificeerd in de openingszin van dit artikel, die op het nummer Have a Cigar op het album terugkomt) en een eerbetoon aan hun voormalig voorman Syd Barrett. WYWH, geschreven door alle bandleden samen, is een gecombineerd begrip voor Barretts afkeer van aandacht en het ‘machinale’ van de muziekindustrie (en de samenleving) naast een bestaand schuldgevoel bij de rest van de bandleden, die zonder hun oprichter de wereld veroverden.
Shine On
Zo heette de plaatopener in eerste instantie Shine On, maar werd dit opgerekt naar Shine on You crazy Diamond: SYD. Het nummer werd wegens zijn lengte (bijna 26 voornamelijk instrumentale minuten) in tweeën geknipt om als begin en eind van het album het verhaal van een kaft te voorzien. Als tweede nummer wijdt Welcome to the Machine uit over hoe dromen van een rebels bestaan in de muziek beteugeld worden door het systeem van de platenindustrie, een thema dat uiteraard ook prima toepasbaar is op om het even welke levensloop van keus. Have a Cigar bevat het beroemde ‘By the way, which one’s Pink?’ in een compositie die hetzelfde systeem vanuit een persoonlijker persectief nogmaals – subtiel – door de mangel haalt.
Op nummer vier (van vijf) staat dan de titeltrack, het alleszeggende Wish You Were Here, waarin de band vragen voorlegt aan Barrett, de vinger op het exacte waarom van zijn geestelijke ineenstorting probeert te leggen, maar ook spijt betuigt. Dat hij er niet meer bij is omdat hij wel het genie had, maar niet de middelen om er mee om te kunnen gaan. Dat de band wel verder gegaan is. Dat ze ontdekt hebben waar hij destijds al zo’n moeite mee had. En dat ze zouden willen dat hij er bij was, omdat ook zij sinds 1968 wijzer zijn geworden en beter weten hoe de wereld werkt.
Nou, dát album is dus vandaag 35 jaar oud geworden. De ideeën er op zijn echter niet verjaard. Iedereen zou even drie seconden na moeten denken over het van de titelsong afkomstige zinnetje ‘And did you exchange a walk on part in the war for a lead role in a cage?’, want dat slaat niet alleen op Barrett, de afvallige gek die besloot om zich uit normale menselijke dimensies terug te trekken. Dat zinnetje slaat op iedereen, altijd. Liever een bijrol in de strijd, dan een hoofdrol in een kooi. Het heeft Pink Floyd zelf uiteindelijk in ieder geval geen windeieren gelegd.
