Afgelopen maandag werd ik aangenaam verrast door een opiniestuk van Han ten Broeke en Atzo Nicolai in NRC waarin zij pleiten voor het wettelijk vastleggen van internet-vrijheid op Europees niveau. Aangenaam, omdat het aansluit bij mijn eerdere initiatieven om wereldwijde internet-vrijheid een integraal onderdeel van EU beleid te maken. Verrast, omdat ik regelmatig pleidooien in het vermeende belang van veiligheid uit de hoek van de VVD hoor, die internet-vrijheid juist beperken.
Internet-vrijheid is een logische prioriteit voor liberalen. Toegang tot een open internet is steeds meer een voorwaarde voor menings- en persvrijheid, toegang tot informatie en het vastleggen van mensenrechten schendingen. Informatie is macht, en essentieel voor het verkrijgen van meer vrijheid, dat zien zowel dictators en burgerbewegingen. Burgerbewegingen gebruiken internet en sociale media om zich te organiseren, kritiek te uiten en om mensenrechten schendingen met de wereld te delen. Dictatoriale regimes gebruiken censuur, filtering en zelfs afsluiting van internet om hun burgers te onderdrukken. De software om te onderdrukken komt vaak uit het Westen.
Europees leiderschap
In het Europees Parlement pleit ik daarom voor Europees leiderschap als het gaat om het afbreken van virtuele muren, en het garanderen van vrije meningsuiting, vooral op het internet. De liberale initiatieven van D66 en VVD kunnen gebundeld worden; samen sta je sterker. Laten we samenwerken om EU buitenlandchef Catherine Ashton ervan te overtuigen om dit onderwerp hoog op de agenda te zetten. Met Commissaris Kroes als verantwoordelijke voor de digitale agenda voor Europa kan een stroomlijning tussen intern- en buitenlands beleid van de EU tot stand komen. Hiervoor zal elke stem in het Europees Parlement tellen. Aan conservatieve zijde bleek tot nu toe geen bereidheid om voor diverse fundamentele rechten te stemmen.
Hopelijk geven de standpunten van de heren Ten Broeke en Nicolai dan ook een eenduidige koers van de VVD aan. Vooralsnog worstelt de VVD namelijk met het onderwerp internet-vrijheid. De afgelopen jaren kwamen ook veel voorstellen van de VVD om meer controle en filtering van internetverkeer. Zo’n spagaat doet afbreuk aan geloofwaardigheid zien we in de VS. Begin 2010 gaf Hillary Clinton een grote, alom geroemde speech waarin zij een visie voor wereldwijde internet-vrijheid neerzette. Toch waren het diezelfde VS die extreem reageerden op de lekken die WikiLeaks publiceerde en grote druk uitoefende op individuen en bedrijven om informatie niet te publiceren. Ook ligt er een wetsvoorstel om de President in extreme gevallen de mogelijkheid te geven internet geheel af te sluiten met een zogenaamde ‘kill-switch’. Toen de Egyptische regering zo’n kill-switch gebruikte leidde Amerikaanse kritiek daarop direct tot vragen aan de eigen regering.
Tegenstrijdige signalen van de VVD
Waar de VVD kamerleden nu internet en meningsvrijheid bepleiten, is het tegelijkertijd staatssecretaris Teeven die diepgaande monitoring en filters op het internetverkeer in Nederland voorstelt om criminaliteit en auteursrecht inbreuken op te sporen. Een maatregel die privacy bedreigt en internet serviceproviders op de stoel van politie en justitie zet. Zo moeten bedrijven een belangrijke rol gaan spelen bij het bepalen wat (on)gepaste content door alles wat hun klanten bekijken te screenen (DPI). Hierdoor ontstaat een vertroebeling van de scheiding der machten en een inbreuk op fundamentele vrijheden als privacy en brief- of communicatiegeheim. De VVD draagt zo bij aan een gevaarlijke glijdende schaal, waarbij er steeds meer ‘ongewenste content’ door private spelers wordt gemonitord en zelfs verwijderd zonder tussenkomst van een rechter. Op exact dezelfde wijze wordt in dictaturen ‘ongewenste content’ verwijderd, gefilterd of gecensureerd.
De VVD moet ophouden met het afgeven van tegenstrijdige signalen en durven stelling in te nemen. De repressieve voorstellen die afbreuk doen aan fundamentele vrijheden maken de vrijheidspleidooien op wereldschaal niet erg geloofwaardig. De EU moet voor de garantie van fundamentele vrijheid kiezen en daarmee de standaard zetten die geldt voor EU burgers. Graag werk ik met de VVD kamerleden samen om op EU niveau wereldwijde internet vrijheid in het beleid vast te leggen. Maar dan moet de VVD eerst een heldere keuze voor fundamentele vrijheiden op het internet maken. Anders kan zij geen geloofwaardige stem zijn in deze belangrijke discussie.
CC-Foto: ‘Apus apus’
Marietje Schaake is Europarlementarier voor D66 en houdt zich bezig met mensenrechten en de digitale agenda
