“We are excited about exploring whether there is sufficient support for my potential candidacy for President of this exceptional country.” Met die woorden op zijn nieuwe website stelde Newt Gingrich zich afgelopen week kandidaat voor het presidentschap van Amerika vanaf 2012. Formeel onderzoekt Gingrich op dit moment alleen of er voldoende draagvlak is voor zijn nominatie, maar in de praktijk betekent een dergelijke aankondiging dat hij een serieuze gooi gaat doen naar het Witte Huis. Daarmee heeft de eerste van de vier favorieten voor de Republikiense Partij zich aangemeld en kan de strijd losbarsten.
Favorieten
Hoewel meer potentiële kandidaten genoemd worden, blijken vier namen op dit moment de lijstjes met favorieten voor de Republikeinse nominatie te domineren. Mike Huckabee en Mitt Romney waagden vier jaar geleden al een poging maar verloren toen in de primaries van John McCain. McCain’s beoogde vice-president Sarah Palin, voor velen het gezicht van de Tea Party Movement, wordt ook vaak genoemd. Het blijken tevens, samen met Gingrich dus, de enige kandidaten te zijn met voldoende naamsbekendheid in Amerika op dit moment, om gegrond onderzoek te kunnen doen naar hun populariteit.
Nate Silver, wiens toonaangevend blog FiveThirtyEight tegenwoordig onderdeel is van The New York Times, zette de populariteitscijfers van de vier kandidaten op een rij, en kwam tot de conclusie dat Gingrich weinig kans lijkt te maken. Over de gehele bevolging heeft 32 procent een positief beeld van Gingrich, terwijl 47 procent een negatief beeld van hem heeft. Alleen Palin scoort met 34 tegen 53 procent slechter. Binnen de Republikeinse partij, waar uiteindelijk bepaald gaat worden wie de strijd met Obama aan gaat, zijn de cijfers vriendelijker voor Gingrich. Met 60 tegen 24 procent scoort hij echter aanzienlijk slechter dan zijn drie grootste concurenten.
Controverse
Gingrich is al jaren een even toonaangevende als controversiële naam in de Amerikaanse politieke arena. Van 1995 tot 1999 was hij Speaker of the House, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en daarmee de politiek leider van zijn partij tijdens de tweede termijn van de Democratische President Bill Clinton. Ondanks dat de Republikeinen in de persoon van George W. Bush twee jaar later de presidentiële verkiezingen wonnen, of toegewezen kregen door de rechter, verloor de partij tijdens de midterms van 1998 veel zetels in het Amerikaanse congres. Dat werd, samen met de mislukte poging om Clinton af te zetten naar aanleiding van zijn affaire met Monica Lewinsky, vooral Gingrich aangerekend die daarom in november 1998, ondanks zijn eigen herverkiezing voor nog vier jaar, bekend maakte zich terug te trekken uit de politieke arena.
Sinds dien vertolkte Gingrich altijd een toonaangevend rol vanaf de zijlijn. Vanuit zijn rol in diverse denktanken en als politiek commentator van FOX News schroomde Gingrich zelden om zijn conservatieve ideeën met de wereld te delen. Vaak toonde hij zich een ongeleid projectiel dat zich niets liet liggen aan de wensen van de politieke leiders van zijn partij. Dat imago brak hem op toen hij tussen 2005 en 2007 ook al schermde met het idee om zich verkiesbaar te stellen en gezien zijn populariteitscijfers binnen de partij op dit moment, lijkt een dergelijk beeld nog steeds te bestaan.
Weinig geleerd
De manier waarop hij zich de afgelopen dagen kandidaat stelde doet vermoeden dat hij nog niet veel geleerd heeft van zijn fouten uit het verleden. Waar de meeste (potentiële) kandidaten hun bekendmaking strak regiseren voor maximale exposure, kondigde Gingrich een persconferentie aan om de ochtend ervoor op de radio in feite het nieuws al bekend te maken. Tijdens de persconferentie beantwoorde hij vervolgens slechts één vraag terwijl ook zijn website bijzonder weinig informatie geeft over wat Gingrich eigenlijk wil bereiken. Dergelijke slechte communicatie werd hem als Speaker of the House ook vaak verweten, wanneer hij weer eens zonder te overleggen tussen neus en lippen door een koerswijziging aan een paar journalisten uit de doeken deed.
Gingrich is de eerste die zijn kandidatuur bekend maakt. Hij is ook de minst waarschijnlijke uit het lijstje van de Grote Vier. Hij is weinig populair, binnen en buiten zijn eigen partij, en blijkt geen demografische groep te hebben waarop hij kan terugvallen. Zijn bekendmaking is daarom vooral van belang als enkele van zijn conservatie tegenstanders, Palin of Huckabee, besluiten zichzelf niet verkiesbaar te stellen. De komende weken zullen alle potentiële kandidaten zichzelf bekend moeten maken om te voorkomen dat Gingrich zonder tegenstand kan beginnen aan een campagne en daarmee een voorsprong kan nemen. De aankondiging van Gingrich is dus vooral de knuppel in het hoenderhok en het startschot voor twee jaar permanente campagne.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 twee wekelijks verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
