Tegen bezuinigingen ben ik niet. Als ik lees dat de Utrechtse Bomenstichting “na 41 jaar inzet voor het behoud van bomen, onder meer de Anne Frankboom,” haar deuren sluit, omdat subsidies het enige solide fundament waren, vraag ik me af waarom dat nu pas gebeurt. In dit land staan meer dan genoeg geldverslindende, heilige provo-huisjes. Die kunnen best weg. Dood vlees wegsnijden is gezond.
Met de draaiorgels van de zieligheidsindustrie heb ik geen moeite. Hun bakjes stromen zonder overheidsbemoeiens ook wel vol. Leve de zelfredzaamheid. Zoals Mark Rutte op 31 mei in NRC Handelsblad betoogde: “Een vrije samenleving is ook een veilige samenleving. Niemand mag zijn vrijheid zo gebruiken dat hij een ander schade toebrengt.” Klinkt mooi. Zou Rutte’s partijgenoot minister Schippers( Volksgezondheid, VVD) hem hebben gehoord? Edith Schippers neemt de vrijheid om ongeveer 600 miljoen euro te bezuinigen op de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Dat kan ze doen. Ze is immers de minister. Zij wel.
Deze minister vindt dat mensen hun psychoses of depressies zelf maar moeten oplossen, samen met hun gezinsleden of hun familieleden. Zoals iedereen weet zijn lichamelijke ziektes namelijk ook zelf goed te genezen. Hernia’s kun je gemakkelijk oplossen met rust, reinheid en regelmaat. Dure operaties zijn helemaal niet nodig. “Weet je wat? Dat moet ook kunnen met psychoses!” moet ze gedacht hebben. En Edith wil dat we meer gaan betalen voor de psychiater. Veel meer. Ook de zwaarste psychiatrische gevallen, de meest kwetsbare patiënten zijn duurder uit. Schippers maakt geen uitzonderingen.
Misschien moet ze die uitzonderingen toch maar maken. De ‘gekkies’ die het vaakst op onze gekkenhuizen een beroep doen, hebben namelijk geen baan. Hun familie heeft het meestal niet breed. Als je je knikkers nèt bij elkaar kunt houden, zit een hoogopgeleiden-bestaan er meestal niet in.
Wat haar mantelzorg-ideeën betreft: minister Schippers is gehuwd. Ze heeft een dochter. Ze weet dus dat ieder gezin een systeem is. Degene binnen zo’n systeem die ‘gek’ wordt, noemen we in de instelling voor jeugdpsychiatrie waar ik werk “het kanariepietje”. Gezinnen die ‘gekken’ voortbrengen zijn namelijk, arm of rijk, altijd probleemgezinnen. ‘Gekken’ weer terugzetten in het systeem waar ze uit geknald zijn en verwachten dat het ‘zichzelf wel oplost’, lijkt een beetje op doorgeslagen stoppen vervangen en de kapotte lamp gewoon weer inpluggen.
Larry Wall noemt dat het Waterbed-effect: alle systemen – en daaronder rekent hij ook mensen, gezinnen en samenlevingen – hebben een minimum aan complexiteit. Pogingen om de complexiteit van zo’n systeem op één plek ‘de kop in te drukken’, leiden er altijd toe dat dezelfde complexiteit elders weer ‘opduikt’, zij het in een andere gedaante. Ik verwacht dat de besparingen van Schippers elders gaan opduiken als kostenpost. De gekken die door Schippers in de kou worden gezet, gaan weer opduiken in de daklozenopvang, in de criminaliteitscijfers en op straat.
Ik ben zelf een tijdje gek geweest. Toen ik na een zoveelste psychose wéér eens mijn huis was uitgezet door een laaiende huisbaas en voor de zoveelste keer bij mijn ouders aanklopte, zeiden ze nee. Ze trokken het gewoon niet meer. Mijn ouders hebben namelijk zelf ook issues. Ze zijn kwetsbaar. Ik heb toen een tijdje op straat geleefd. Ik at wat ik kon stelen uit de Hema en de Albert Heijn. Als ik in een cel werd gegooid, des te beter. Had ik weer even een dak boven mijn hoofd bij de politie. Gelukkig heb ik nu goede pillen en een psychiater die me begrijpt, maar tussen 1999 en 2001 hebben de politie en de centrale spoedopvang van het Universitair Medisch Centrum Utrecht heel wat met me te stellen gehad.
De ggz is een stuk goedkoper dan de somatische gezondheidszorg en het politieapparaat. En de reden dat Schippers en haar kabinet dood vlees aan het wegsnijden zijn, is het rare geloof dat de markt alles ‘vanzelf’ oplost. Dat noem ik een collectieve psychose. Ze moeten oppassen dat ze niet in levend vlees snijden.
Sam Gerrits is hulpverlener en ‘ex-gek’. Hij schreef samen met Wouter Kusters het boek Alleen: berichten uit de isoleercel en twittert bij vlagen samenhangend. Dit stuk verscheen zonder Larry Wall in het NRC Handelsblad van 20 mei. Sam Gerrits typt wel vaker wat voor die krant. En hij vindt Larry Wall een held, zie Wikipedia.
