Morgen is het de beurt aan kiezers in Illinois om hun keuze voor de Republikeinse nominatie kenbaar te maken. De meeste peilingen voorspellen dat Mitt Romney zijn naaste rivaal Rick Santorum zonder al te veel moeite moet kunnen verslaan. Toch valt er veel te halen voor de voormalige Senator uit Pennsylvania, want ook als hij er niet de meeste stemmen pakt, kan hij als winnaar uit Illinois komen. Als hij de juiste keuzes heeft gemaakt en de juiste lokale campagne heeft gevoerd, kan Santorum morgen laten zien dat hij nog altijd kans heeft op de nominatie.
Illinois is een Democratische staat met dank aan Chicago. Die thuisstad van president Obama, waar ook dit jaar het hoofdkantoor van zijn campagne gevestigd is, stemt overwegend Democratisch. De stelregel van de Republikeinse voorverkiezingen dit jaar is dat de gematigde Romney de verkiezingen wint in Democratische staten, de zogenaamde blue states, terwijl Santorum de favoriet is in conservatieve red states. Het zou dus logisch zijn als Romney morgen op zijn sloffen in Illinois wint, ondanks dat hij in de peilingen geen heel grote marge, geen dubbele cijfers, heeft.
Kiesdistricten
Dat de voormalige gouverneur van Massachusetts de meeste stemmen gaat halen is erg waarschijnlijk, maar dat is niet wat telt. Uiteindelijk draaien de voorverkiezingen om de vraag welke kandidaat de meeste delegates weet veilig te stellen. Zoals in zoveel staten worden die ook in Illinois proportioneel verdeeld en dat gebeurt in grote mate op grond van de winnaars in de afzonderlijke kiesdistricten. Bijna tweederde van de inwoners woont in de zeven gemeentes van en rond Chicago, maar een groot deel van de 69 delegates wordt verdeeld in de overige 95 gemeentes. Het is te danken aan een veel conservatiever electoraat in die gemeentes dat Illinois niet even Democratisch is als bijvoorbeeld New York en Californië en dat Santorum in de peilingen nog altijd op ruim 30 procent van de stemmen kan rekenen.
Buiten Chicago is Illinois een echte blue collar state, een staat van industrie en hard werkende Amerikanen. Behalve met de fanatieke social conservatives die al zolang als de race bezig is proberen om een alternatief voor de front-runner te vinden, heeft Romney ook moeite om met die harde werkers aansluiting te vinden. Het imago van een veel te rijke zakenman who likes to fire people, valt niet heel goed bij die bevolkingsgroep die al jaren worstelt om het hoofd boven water te houden, terwijl Santorum als kleinzoon van een mijnwerker meer met hen gemeen heeft.
Discipline
In Chicago gaat Santorum niet winnen, maar in de rest van de staat kan hij hoge ogen gooien en veel delegates aan zich binden. Dat lijkt hij zich ook te realiseren, want vandaag doet hij er diverse stadjes en steden aan, maar niet Chicago. Toch valt het te bezien of dat voldoende gaat opleveren. De afgelopen dagen bracht hij veel tijd door in Puerto Rico en Louisiana, met voorverkiezingen respectievelijk gister en aanstaande zaterdag. Sprake van een echt offensief is er dus niet. Bovendien hangt veel af van de discipline die Santorum in acht moet nemen als het gaat om de boodschap van zijn campagne. In Illinois wint hij geen verkiezingen met een strijd tegen anticonceptie of euthanasie; hij zal een overtuigende economische boodschap moeten combineren met persoonlijke geloofwaardigheid als een son of the middle class. Die discipline vasthouden is deze campagne niet zijn sterkste kant gebleken.
De campagne van Santorum bevindt zich in een make or break fase. Hij heeft een stevige achterstand in delegates op Romney en moet de dynamiek van de strijd nu veranderen, wil hij de onvermijdelijke favoriet nog van de overwinning afhouden. Om dat te doen zal hij in ieder geval moeten laten zien dat hij het Romney moeilijker kan maken in de staten die de gematigde kandidaat makkelijk moet kunnen winnen, dan vice versa. Een spannende strijd in Illinois en een ruime overwinning in het conservatieve Louisianna een paar dagen later, zou een duidelijk signaal zijn. Als het echter andersom is en Romney Illinois op zijn sloffen wint terwijl hij het Santorum in het conservatieve zuiden moeilijk maakt, is de strijd voorbij. Het zijn dit soort momenten waarop strategie het verschil kan maken en het valt te bezien of Rick Santorum en zijn betrekkelijk ongeorganiseerde team uit het juiste hout gesneden zijn om een verkiezingsstrijd te winnen. Maar toch, Santorum kan morgen als de facto winnaar uit Illinois komen.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
