“Een groot president die zei wat hij van plan was om te doen, en het ook deed”, aldus de 33e president Harry S. Truman over zijn voorganger James Knox Polk. Polk was stevig gebouwd, had diepliggende, grijze ogen en strak naar achter gekamd zwart haar. Tijdens de presidentsverkiezingen van 1844 was hij de black horse, maar hij zou zich ontpoppen tot één van de grootste presidenten uit de Amerikaanse geschiedenis.
James Polk werd geboren als eerste van tien kinderen op 2 november 1795 in het district Mecklenburg in North Carolina. Zijn vader was een Schots-Ierse slavenhouder en had een plantage. Toen hij tien jaar oud was, verhuisde het gezin naar Tenessee. Polk werd thuis onderwezen door zijn Presbyteriaanse moeder. Hij moest in deze periode ook hard werken op het landgoed van zijn vader, wat de jonge Polk met zijn zwakke gesteldheid geen goed deed. Zo had hij veel last van galstenen, waar hij op zeventien jarige leeftijd, slechts verdoofd door de Brandy, voor onder het mes moest. In die tijd was dit een zeer riskante operatie, maar hij overleefde de behandeling.
Politieke carrière
In 1818 ronde hij zijn studie rechten aan de universiteit van North Carolina en de universiteit in Nashville af. Polk was een introvert persoon, maar desondanks maakte hij zich al snel de sociale vaardigheden eigen die nodig waren om het politieke spel te spelen. Nadat de jurist uit Tennessee van 1823 tot 1825 werkzaam was in het deelstaatparlement, werd hij speaker in het Huis van Afgevaardigden in Washington en later gouverneur van Tennessee. Zijn mentor was Andrew Jackson, die van 1829 tot 1837 de zevende president van het land was. Polk steunde zijn politieke programma in deze periode waar hij kon. Hij overtuigde niet door zijn natuurlijke charme, maar door zijn gedegen kennis van zaken. Polk was een harde werker en haalde alles uit de kan om zijn functies tot een goed einde te volbrengen.
Huwelijk
Toen hij Andrew Jackson eens om raad vroeg over de vorderingen van zijn loopbaan, zei de oud-president tegen zijn protegé: “Zit niet langer achter de vrouwen aan, kies haar die je het minste last bezorgd en leef als een sober heerschap”. Polk nam het advies ter harte en op nieuwjaarsdag 1824 trouwde hij met Sarah Childress. De echtelieden kregen geen eigen kinderen, maar voedde hun neefje, Marshall Tate Polk, op als één van hen. Sarah was de steun en toeverlaat van haar echtgenoot. Zo hielp zij hem met het voorbereiden van zijn toespraken, gaf ze hem advies over politieke aangelegenheden en speelde ze een actieve rol in zijn campagne voor het presidentschap in 1844.
President
Hij was echter zo onbekend dat, toen de Democratische Conventie hem nomineerde, de Whigh Party uitriep: “Who is James K. Polk?” Ondanks zijn underdog positie, won hij uiteindelijk totaal onverwachts van de andere kandidaten, doordat hij beloofde Texas te annexeren. Met zijn 49 jaar was hij de op dat moment jongste president die het Witte Huis had betreden. Na zijn inauguratie maakte hij werkdagen van 10 uur ’s ochtends tot 12 uur ’s avonds. Hij stelde zich vier doelen: de douanetarieven invoeren tussen het Noordelijk en Zuidelijk deel van de Verenigde Staten, een geschil met de Britten over de grens bij Oregon oplossen, Californië verwerven en Texas behouden. Amerika moest zich uitstrekken van oceaan naar oceaan.
Mexicaanse oorlog
Polk schrok niet terug voor hard diplomatiek spel om zijn doelen te bereiken. Zo overblufte hij de Engelsen in de strijd om Oregon, waar beide landen aanspraak op maakten, en dreigde hij met oorlog tegen Mexico om de strijd om Texas en Californië. Na de annexatie van Texas had de Mexicaanse regering alle banden met Washington verbroken. Zij werd in die tijd gesteund door Engeland en Frankrijk. Om Californië bij de Verenigde Staten te kunnen voegen, verklaarde de Verenigde Staten Mexico de oorlog. De strijd die duurde van 1846 tot 1848 en was de eerste grote militaire campagne buiten het grondgebied van de Verenigde Staten tot op dat moment. Polk trok aan het langste eind. In de laatste twee jaar van zijn termijn completeerde de Verenigde Staten de westwaartse uitbreiding waar president Jefferson (1801-1809) al van had gedroomd.
Einde termijn
De workaholic kreeg echter steeds meer te lijden onder zijn slechte gezondheid. Op 15 augustus 1848 schreef Polk in zijn dagboek dat hij de voorgaande 13 maanden Washington vrijwel niet verlaten had. De president was volledig uitgeput. Hij had gewicht verloren en donkere lijnen rondom zijn ogen. Nadat hij zijn laatste belofte over de invoertarieven had doorgevoerd, vertrok hij op 4 maart 1849 voorgoed uit Washington. Daarmee was hij de eerste president die op vrijwillige basis het Witte Huis verliet. Drie maanden later, op 15 juni 1849, stierf de uitgeputte Polk op 54-jarige leeftijd aan de gevolgen van cholera. Door historici wordt hij in het rijtje van de grootste Amerikaanse presidenten genoemd, omdat hij de doelen die hij zich bij zijn aantreden stelde, allen wist te verwezenlijken.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
