Toen Rick Santorum aankondigde vorig jaar president te willen worden, nam bijna niemand hem serieus. De senator die in 2006 nog met een vernederende marge aan de kant werd gezet door kiezers, bungelde maandenlang onderaan in de peilingen. Tijdens de vele verkiezingsdebatten werd dat pijnlijk duidelijk doordat hij steeds een plek aan het verre uiteinde van het podium kreeg toegewezen en hij moest vechten om aan het woord te komen. Hij had verder nauwelijks geld en bijna geen steun uit de partij. Maar toen Rick Perry en andere conservatieve alternatieven voor Romney een voor een wegvielen, bleef Santorum niet alleen overeind, maar steeg hij zelfs in de peilingen op precies het juiste moment: net voor de verkiezingen in Iowa. Een nipte overwinning daar was het begin van een lange rit als de belangrijkste uitdager van Mitt Romney. Die kwam gisteren ten einde toen hij uit de race stapte. Dat deed hij nog op precies het juiste moment voor hem, namelijk nog voordat hij zijn waardigheid verloor door een verlies in zijn thuisstaat. Dat geeft hem meteen kansen om in de toekomst terug te keren in de politieke arena.
Hard werken en een beetje geluk
Zijn overwinning in Iowa was te danken aan hard werken en een beetje geluk. Hij besloot als enige presidentskandidaat langs alle 99 counties te gaan, een strategie die door politiek analisten als ouderwets werd gezien. Terwijl Romney in een grote campagnebus met een grote staf en veel pers door de staat reisde, had Santorum één pickup truck en één meereizende medewerker. Maar zijn zijn sociaal conservatieve opvattingen – over abortus, euthanasie en homo’s bijvoorbeeld – sloeg aan bij de kiezers van Iowa en dus won hij.
De opvattingen van Santorum kwamen bij ons in Nederland duidelijk over het voetlicht toen hij ons land ervan beschuldigde bejaarden onvrijwillig te ‘euthaniseren’. Het was natuurlijk een flagrante leugen, maar christelijk conservatieve kiezers zagen het als een terechte afwijzing van beleid dat Gods werk pretendeert te doen.
Maar uiteindelijk wist Santorum – net zoals de sociaal conservatieve kandidaat van vier jaar eerder, Mike Huckabee – zijn coalitie van kiezers niet te vergroten. Na drie onverwacht grote overwinningen in Colorado, Minnesota en Missouri droeg hij daar zelf aan bij door zijn focus te verliezen. Een oude speech van President Kennedy over de scheiding van kerk en staat zorgde ervoor dat hij, volgens eigenzegge, bijna moest overgeven. En President Obama was een ‘snob’ omdat hij de wens uitsprak dat iedereen naar de universiteit moet kunnen gaan. In verkiezingen waarin de economie hun sterkste troef is tegen Obama, verlangden Republikeinen van hun kandidaat dat hij zich als een laser daar op zou richten. Dat deed Santorum niet en vervolgens verloor hij in Michigan en Ohio, wat het begin van het einde voor hem betekende.
Meerdere redenen om te stoppen
Santorum had meerdere redenen om uit de race te stappen. De gezondheid van zijn dochter Bella, die vorige week voor de tweede keer dit jaar opgenomen werd in het ziekenhuis, was ongetwijfeld een factor in zijn beslissing. Maar er waren ook politieke redenen voor hem om uit de race te stappen.
Als hij was gebleven, dan had Romney zijn financiële voorsprong gebruikt om Santorum keihard aan te vallen in Pennsylvania, de thuisstaat van Santorum en de volgende staat om naar de stembus te gaan. Romney had $2 miljoen dollar aan zendtijd gekocht in Pennsylvania om Santorum aan te vallen met spotjes die de volgende vraag stellen: “We fired him as senator, why promote him to president?” (Die spotjes zullen nu vervangen worden door spotjes die Obama aanvallen.) De trend in de peilingen was al dat hij Pennsylvania zou verliezen, na de aanvalsmachine van Romney zou die kans alleen maar groter zijn. Dat verlies wordt hem nu bespaard.
Ook al had hij Pennsylvania gewonnen, dan was het een bittere strijd geweest die mogelijk Romney had beschadigd in zijn strijd tegen Obama. Want dat Romney de nominatie zou krijgen, hing niet meer af van Pennsylvania. Republikeinen waarderen het dat Santorum de race heeft verlaten voordat hij Romney verder heeft beschadigd.
Met opgeheven hoofd de strijd verlaten
Door de strijd met opgeheven hoofd te verlaten, investeert hij in zijn politieke toekomst. Die heeft hij wel. Hij is namelijk slechts 53 en zou in 2016 of 2020 nog gemakkelijk een poging kunnen wagen voor het presidentschap. Toch zal hij zelden zo’n zwak veld tegenover zich krijgen en je kunt er op rekenen dat Romneys running mate – de verwachting is niet dat Santorum gevraagd wordt hiervoor – ook kans maakt op de toekomstige nominatie van zijn partij. Ook prestigieuze gouverneurs- en senaatsposten in Pennsylvania zijn de komende jaren nog bezet.
Op korte termijn is het denkbaar dat hij weer in dienst treedt als commentator bij Fox News, de zender waar hij van 2007 tot 2011 werkte. Maar nadat hij de zender beledigde door te stellen dat ze voor Romney waren, kan dat moeilijk zijn. Als commentator kan hij zichtbaar blijven in het maatschappelijke en politieke debat, terwijl hij zijn toekomstplannen vorm geeft.
Wat de toekomst voor Santorum zal brengen is dus niet duidelijk en daar zei hij gisteren niks over in zijn speech. Dat hij een politieke toekomst heeft, zegt wat over hoe ver hij is gekomen deze voorverkiezingen.
Victor Vlam is Amerikakenner en voerde in 2008 campagne voor Barack Obama én John McCain.
