Vanaf september zullen kijkers in Nederland langzaam steeds meer verschillende opvattingen te zien krijgen in het NOS Journaal, ook de andere uitingen die NOS Nieuws verzorgt zullen daarna dit voorbeeld volgen. Dit laat NOS Nieuws hoofdredacteur Marcel Gelauff weten in een vraaggesprek. Tot dusver vonden ‘alternatieve opvattingen’ niet altijd weerklank bij het Journaal, maar dat gaat met ingang van het nieuwe televisieseizoen veranderen. Hierbij zal het wel gaan om algemeen gangbare opvattingen. Gelauff: “We hebben er natuurlijk geen baat bij mensen die men in de volksmond ook wel ‘aluhoedjes’ noemt aan het woord te laten”. Met de nieuwe weg die de NOS op deze manier opslaat wil men de programma’s naar eigen zeggen “dichter bij de kijker brengen”. Volgens een woordvoerder worden er voor de deels nieuwe programmering hoogstwaarschijnlijk geen nieuwe redacteuren aangetrokken. Wat zijn nu de overwegingen die de NOS tot deze keuze heeft doen besluiten?
Theorieën in een veranderende samenleving
Volgens de hoofdredacteur vinden de veranderingen die de programmamakers zullen doorvoeren hun oorsprong in de veranderende samenleving, “Als nieuwsmedium veranderen wij mee.” Vooral de veranderingen op politiek vlak en in de bevolkingssamenstellingen lijken daarbij een rol te spelen. Gelauff wijst er op dat de opvattingen binnen de Nederlandse maatschappij ook sterk veranderd zijn, “Daarbij past ook een andere hoofdredacteur.” De verandering komt volgens ingewijden ook niet onverwacht, Gelauff zou al jaren pleiten voor een nieuwsredactie die een “breed maatschappelijk draagvlak” probeert te vinden voor de feiten die zij brengt. Daarbij wijst hij er op dat een theorie in wetenschappelijke zin nooit echt bewezen is, en dat een nieuwsmedium de taak heeft een beeld te schetsen van de totale situatie.
De nieuwe koers is weliswaar niet ingegeven door de verschillende handreikingen die het inmiddels demissionaire kabinet Rutte eerder in de Kamer gedaan heeft, maar zowel Rutte als de NOS volgen wel een pad dat een “logisch vervolg” van de veranderde verhoudingen is. Een miljoenenpubliek zit niet te wachten op uitgekauwde antwoorden, zo weet men bij de nieuwsredactie, de aangekondigde veranderingen passen dan ook in het beleid te laten zien “wat er speelt”.
Een mening
Kritiek als dat de NOS met alle winden mee zou waaien wordt door de redactie van de hand gewezen. Bij de keuze voor vernieuwing is er niet over een nacht ijs gegaan en de verandering wordt “een proces” genoemd, waarbij de keuze voor juist Gelauff niet toevallig is. Bij het maken van de programma’s zal nu steeds vaker samengewerkt worden met “andere gezindten” om het journalistieke verhaal voldoende inhoud te geven. Het is waarschijnlijk dat door juist door de samenwerkingsverbanden ook nog niet hoeft te worden uitgekeken naar versterking van de redactie. Over welk soort ideeën we vanaf september terug kunnen gaan vinden in het NOS Journaal wil de hoofdredacteur nog niet veel verder uitweiden. Wel wijst hij in hetzelfde vraaggesprek op “de toenemende consensus” dat de aarde in de laatste decennia steevast als te oud wordt geduid. “Uiteindelijk blijft alles ook maar een mening.”
Naast dat er nieuwe geologische opvattingen ontstaan, komen ook steeds meer gaten in de evolutietheorie naar voren, waarbij Gelauff aangeeft dat we “geen preken” zullen gaan terugvinden in het Journaal. De programma’s zullen vooral aangevuld worden met “de rijke kennis die alternatieve richtingen inmiddels hebben vergaard”. Dat de programma’s in principe vrij blijven van bijvoorbeeld bijbelse verhalen staat volgens de redactie buiten kijf, maar “Je hoeft niet Christelijk te zijn om te beseffen dat creationistische inzichten an sich ook hout snijden.” Ook de rijke inzichten die andere culturen inmiddels hebben meegenomen naar ons land zullen langzaamaan een plaats vinden in de programmering. De redactie zadelt zich hierdoor niet op met een hele hoop extra werk, maar zal juist gemak ondervinden van de inzichten die door derden worden aangereikt. “Feitelijk nemen we nu een short cut in dat hele ‘achtergrond verhalen uitpluizen’ door kennis aan te nemen die er al is”, zo besluit de vorig jaar aangestelde hoofdredacteur, “de inhoud van onze programma’s wordt zo in één klap enorm verrijkt.”
Gyurka Jansen geeft trainingen en advies over nieuwe media. Hij heeft voor dit artikel niet al te veel tijd aan “simpel feitenonderzoek” gedaan, maar gelooft sowieso nooit meer iemand sinds zijn leraar in groep 4 dacht dat er geen zoogdieren waren die eieren leggen.
