In het verleden deden wel eens verhalen de ronde over vermeende machinaties van de macht binnen het CDA. Oud-voorzitters als Steenkamp en Bukman werden daarbij neergezet als ogenschijnlijk opererend op de achtergrond, maar in feite belangrijke spinnen in het web met vergaande invloed. Zonder ooit al te veel waarde aan dergelijke verhalen gehecht te hebben, en zonder eropuit te zijn geweest, vrees ik nu verantwoordelijk te zijn voor een nieuw exemplaar van een dergelijk verhaal.
Dit verhaal begint bij mijn opiniestuk: Kwam de val van het kabinet voort uit een een-tweetje van president Gül en Beatrix? Toevallig kwam ik over dat stuk te spreken met Stijn Huijts, de nieuwe artistiek directeur van het Bonnefantenmuseum. Hij noemde de naam van CDA’er René van der Linden. De volgende dag even googlen, maakte mij duidelijk dat het hier allerminst ging om een “geheimtip”, maar dat Van der Linden als ‘voorzitter Raad van Advies 400 jaar diplomatieke betrekkingen Nederland – Turkije in 2012’ de officieel aangewezen persoon was om het staatsbezoek van Gül, en daarmee ook de tentoonstelling van Turkse kunst, te regelen.
Vertrouwelijke relaties
Dat juist Van der Linden voor deze functie in aanmerking kwam, heeft naar alle waarschijnlijkheid van doen met het gegeven dat hij zowel met Beatrix als met Gül reeds een vertrouwelijke relatie onderhield: Als voorzitter van de Eerste Kamer, was hij van 2009 tot 2011 persoonlijk adviseur van de koningin. Met Gül heeft Van der Linden, toen beiden nog parlementariër waren, vele jaren samengewerkt binnen het kader van de Raad van Europa. Wellicht was het ook een pre dat Van der Linden zich altijd sterk heeft gemaakt voor toetreding van Turkije tot de EU.
Op een video van L1 noemt Van der Linden twee redenen waarom hij de Turkse expositie naar het Bonnefantenmuseum heeft gehaald: Omdat hij als Limburger graag iets voor Limburg doet, en omdat een Turkse tentoonstelling in Maastricht symbool staat voor toetreding van Turkije tot de EU. In diezelfde video laat Van der Linden zich uit over Wilders, die zich dan al heeft uitgesproken tegen een staatsbezoek van Gül aan Nederland. Van der Linden noemt dit beschamend, ongepast en kwetsend. Dan zegt hij aarzelend iets opmerkelijks: “… ik denk ook dat wij een beetje tegengas mogen geven.”
Beetje tegengas?
Dat ‘beetje tegengas’ hebben we geweten: Eerst zette Gül de boel op scherp door de vergelijking met de Tweede Wereldoorlog niet uit de weg te gaan en door Wilders als Islamofoob te kwalificeren. Vervolgens worden de enige PVV-bestuurders die Nederland rijk is voor het blok gezet door een lunch met het hooggeplaatste gezelschap op het Gouvernement van Limburg. En dan blijkt ook nog eens dat partijleden van Van der Linden in Limburg en Zeeland plotseling niet meer door één deur kunnen met de PVV.
Spin in het web
Qua netwerk zou Van der Linden in al deze gebeurtenissen de hand hebben kunnen gehad. De infrastructuur was er. Maar schrijf ik hier niet erg veel gebeurtenissen op het conto van René van der Linden? Ik denk van niet. Gegoochel met belangen van uiteenlopende aard, is namelijk altijd al typisch geweest voor de politieke stijl van Van der Linden. Zelf zal hij het wel beschouwen als het creëren van win-win situaties. Persoonlijk zie ik het meer als koppelverkoop. Smaken verschillen.
Maar als het dan Van der Linden was, die fungeerde als spin in het web, ontlast dat dan niet de koningin van elke vermoeden van betrokkenheid bij de schermutselingen met de PVV die wellicht indirect hebben geleid tot de val van het kabinet? Ik denk van niet en ik zal uitleggen waarom: Ik acht het om te beginnen onwaarschijnlijk dat Gül geheel op eigen houtje via de Nederlandse pers is uitgevaren naar Wilders. Dat zou flagrant in strijd zijn van de meest basale regels der diplomatie. Volgens mij kan het daarom niet anders dat Gül groen licht heeft gekregen om zich via de pers te uiten, en wie is beter in de positie om dat groene licht te geven dan Van der Linden? En als we voor waar aannemen dat Van der Linden, Gül inderdaad groen licht heeft gegeven, dan is het naar mijn inschatting ondenkbaar dat de koningin daarin volledig gepasseerd is. Je kunt de koningin namelijk niet als marionet gebruiken in je eigen complotten.
Olifant in de porseleinkast
Maar ook al zou de koningin in deze gepasseerd zijn, dan nog vraag ik me af welke rol zij dan heeft gespeeld bij de benoeming van Van der Linden, als deze bekend staat als fervent voorvechter van toetreding van Turkije tot de EU, terwijl toetreding toch geen kabinetsbeleid is? In het verlengde daarvan vraag ik me af in hoeverre zo’n staatsbezoek zich vervolgens mag ontpoppen als een olifant die door de porseleinkast van binnenlandse politieke aangelegenheden heen banjert?
