Natuurlijk, het is nooit leuk om je eigen schoonzoon op de bank te moeten zetten. De verwijtende blik van je dochter bij de koffie op zondag omdat je besloten hebt dat haar man zijn beste tijd heeft gehad. Elk jaar met kerst, pasen, vaderdag, moederdag en nog vele malen gezellig moeten doen aan tafel met de jongen wiens professionele loopbaan jij effectief hebt beëindigd, ga er maar aanstaan. Het is echter precies de opdracht die Bert van Marwijk voor de komende weken heeft. Als Nederland wil vlammen en presteren tijdens het EK, is er voor Mark van Bommel geen ruimte in de basis.
Barcelona
Er komt bij het bondscoachschap veel meer kijken dan alleen de beste elf voetballers met dezelfde nationaliteit het veld in sturen en Bert van Marwijk heeft daar aanzienlijk meer zicht op dan die zestien miljoen andere bondscoaches. Toch zit daarin wel de kern van het vak. De kracht van succesvolle teams als Barcelona, is dat het systeem ondergeschikt is gemaakt aan de kwaliteit van de spelers. De Catalanen hebben van de nood, een overdaad aan aanvallende middenvelders en een gebrek aan pure aanvallers, een deugd gemaakt. Tegen Chelsea stelde coach Guardiola in de halve finale van de Champions League zes middenvelders en geen aanvallers op, of vijf en een halve middenvelder als je Alexis Sanchez een halve aanvaller wil noemen. Hoewel die wedstrijd verloren werd, is dat al jaren de kracht van Barcelona: elf topvoetballers op een veld zetten en wachten tot het vuurwerk komt.
Nederland beschikt ook over een overdaad aan topvoetballers. Wellicht niet in alle linies, maar toch. Die topvoetballers hebben allemaal ÈÈn ding gemeen: ze hebben baat bij een snel spelletje waarbij ruimte is voor individuele acties, positiewisselingen en doeltreffende omschakelingen. Precies dat is nooit de kracht geweest van Mark van Bommel en wordt nog minder nu hij op leeftijd is. Zijn passing is goed, zijn schoten zijn accuraat, maar in zijn poging het spel te regisseren vertraagt hij het. Met verdedigers, middenvelders en aanvallers die uitblinken in snel handelen, is Mark van Bommel te vaak de speler die zoveel tijd neemt dat een tegenstander kan hergroeperen. Nou kan je één zo’n speler, Nigel de Jong, er nog wel bij hebben omdat je hem kan overslaan, maar spelen met twee centrale middenvelders die het spel onderbreken ondermijnt het hele team.
Twee spitsen
Het verwijderen van Mark van Bommel uit de basis zou meerdere mogelijkheden bieden. Je kan hem bijvoorbeeld vervangen door Rafael van der Vaart. Hij is controlerend van Bommels mindere, maar zorgt er wel voor dat een in de verdediging veroverde bal in de voeten van Robin van Persie of Arjen Robben ligt, voor de tegenstander weet wat er is gebeurd. Een alternatief is ook om gewoon met een middenvelder minder te gaan spelen en van Persie en Huntelaar beiden in de spits te zetten. Twee spitsen met een linie van Robben, Affelay en Sneijder erachter. Dan de Jong erbij op het middenveld als stofzuiger en vier verdedigers die toch al meer uitblinken in aanvallen dan in verdedigen, en je hebt een team dat optimaal in staat is om de kwaliteiten van de individuele spelers te benutten. Je krijgt wat meer goals tegen, maar bent ook constant gevaarlijk en moeilijk te verdedigen en scoort dus meer.
Vier jaar geleden kwam Marco van Basten tot de conclusie dat een systeem met ÈÈn spits, drie aanvallende middenvelders en twee controleurs, waar van Bommel overigens niet bij zat, het beste werkte voor Oranje. In die opstelling vlamde het team in de groepsfase van het EK en met dat systeem ging van Marwijk succesvol verder tijdens het WK, met Mark van Bommel. Dat systeem is de laatste jaren heilig, maar mag nooit een doel op zich worden. Een team dat het moet hebben van individuele acties en de klasse van een paar topspelers, moet altijd ingericht zijn om die spelers het best tot hun recht te laten komen. Voor een vertragende factor als Mark van Bommel, of een speler met beperkte technische vaardigheden zoals Dirk Kuijt, is dan simpelweg geen plaats. Het zal wat ongemakkelijke gesprekken opleveren aan de keukentafel, maar Bert van Marwijk zal zijn schoonzoon moeten opofferen in het belang van Oranje.
Adriaan Andringa is behalve hoofdredacteur van de WarRoom ook liefhebber van alle sporten, zo lang hij er zelf maar niet moe van wordt.
