Op een gegeven moment verlaat je de middelbare school en met een beetje geluk zet de trend die zich daar in de laatste twee jaar afspeelde ineens snel door: men maakt zich allemaal wat minder druk om uiterlijk en wat meer om wat je doet. De ‘schoolpleinmentaliteit’ uit de titel heeft hier dus ook niet direct met schelden, pesten of dat soort dingen te maken, maar meer met de sociale druk om je op een bepaalde manier te presenteren. Het besef dat zoveel tieners hebben dat je wel ergens bij moet horen. Natuurlijk is deze druk nooit helemaal weg, ze komt vooral terug op terreinen waar je ‘verplicht’ tegen elkaar aan moet kijken, gebieden waar je je vrienden niet direct zelf hebt uitgekozen. In het bedrijfsleven, tijdens het uitgaan en op allerhande congressen kom je dit ook na je middelbareschooltijd nog veelvuldig tegen. Lange tijd was het internet de ultieme onttrekking aan die cultuur, en waar je een beeld van jezelf moest presenteren was het ook algemeen geaccepteerd er zelf maar wat van te maken. Aan deze sfeer van experimenteren en beoordelen buiten uiterlijk vertoon komt op internet ook steeds meer een einde, maar het is wachten op een totale implosie van het systeem, wanneer anything goes.
Social
Ergens bij de opkomst van de profielensites en wat we nu ‘sociale media’ noemen is het ‘mis’ gegaan: je moest ineens laten zien wie je ‘echt’ was. Dat is voor veel mensen al een enorm probleem, bepalen wie je echt bent, en geef ze eens ongelijk. Mede als gevolg daarvan gaan er steeds strengere informele regels gelden over wat wel en niet ‘goed’ is op social media, en dat systeem houdt zichzelf op een gegeven moment in stand. We baseren ons handelen -en daaronder valt ook hoe we onszelf (willen) presenteren- mede op wat we van de ander waarnemen. Daardoor wil ineens niemand meer “met een logo praten” en willen we allemaal een profielplaatje in plaats van een geinige avatar. Daarbij is het nog maar de vraag wat nu eigenlijk meer over onszelf zegt, een afbeelding waarmee we iets willen uitdrukken of de meeste ideale -maar neutrale- foto die je kon vinden.
Vervlochten sferen
We gaan ook steeds meer moeite doen voor onze presentatie. Door de steeds verdere vervlochtenheid van vroegere los bestaande sferen als ‘werk’, ‘privé’ en ‘uitgaan’ willen we overal zo goed mogelijk voor de dag komen. En voor ‘goed’ kun je in het doorsnee geval het beste ‘niet gevaarlijk’ lezen. Niemand wil te aanstootgevend voor de dag komen, of te bedreigend op welke manier ook. Je werkgever leest ook je Twitteraccount, of komt langs je Facebookprofiel. Wie je in je eigen tijd bent telt ook mee voor je werksfeer en dus zijn er nu ook speciale Avatarfotografen. Je verzint het niet: ze bestaan echt. Zo stoppen we dus steeds meer tijd en geld aan het zorgvuldig in elkaar sleutelen van onze online presentatie. Altijd lachen, maar geen ontblote tanden, en het liefst een beetje van opzij. (Wel in de camera kijken!) Het samenstellen van de juiste profielfoto is een hele wetenschap geworden. Net als de juiste Tweet of het ideale moment om je Facebookprofiel onder de aandacht te brengen trouwens.
Steeds meer aanpassen aan je avatar
Is een profielfoto met de juiste lach, in de goede pose door een professionele fotograaf genomen nog wel ‘echt’? Een goede foto kan een duidelijk algemeen beeld van je overbrengen, waar een amateurfoto vaak net iets verbergt of alleen één specifieke trek van je benadrukt, maar waar eindigt het? Fotoshoppen doet natuurlijk ook iedereen, maar hoe ver mogen we dat dan doorzetten voordat het niet meer zo echt is en we eigenlijk weer tegen “een logo zitten te praten”? Met de steeds verdere vervlochtenheid van on- en offline kan het uiteindelijk wel eens helemaal doorslaan, zodat we weer bijna terug bij af zijn. Want wat is nu helemaal ons ‘echte’ zelf, is dat wel onze online presentatie van wie we offline denken te zijn?
Onze online identiteit zal steeds meer ruimte voor zichzelf willen gaan claimen. Waar we ons eerst realiseerden dat onze offline identiteit ook online terug zou moeten komen wordt de grens tussen de twee nu vager en daarmee ook de manier waarop we dat moeten weergeven. Dan is het nog maar een kleine stap naar geheel ‘gemaakte’ avatars. Een poezenkop voor de een, een net ‘echte’ foto -die stiekem geheel verbouwd is- voor de ander; de koppeling tussen de verschillende werelden zal zo groot worden dat we geen moeite meer doen om de ene ervaring naar de andere te vertalen. We gaan dan op zoek naar wat we waar belangrijk vinden voor onze identiteit, met het beste van off- en online, maar tegen die tijd maken we dat onderscheid niet eens meer op die manier. Het overheersen van de schoolpleinmentaliteit is dus maar tijdelijk.
CC-Foto: Kótai Dávid
