Europa staat net als 60 jaar geleden voor de existentiële vraag: wat nu? Om de eurocrisis structureel aan te pakken lijkt Europese integratie noodzakelijk. In aanloop naar de verkiezingen moeten politici met de billen bloot. Een inhoudelijk debat over de toekomst van Nederland en Europa is gewenst.
Op de kop af zestig jaar geleden ging op 25 juli 1952 de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) van start. Het idee, dat de basis vormde voor de Europese integratie, kwam uit de koker van de Fransman Jean Monnet (1888-1979). Hij had een goed idee op een moment dat Europa worstelde met de existentiële vraag: wat nu?
Founding Father
Monnet, founding father van de Europese integratie lanceerde zijn idee in een tijd van grote onzekerheid en crisis. De Tweede Wereldoorlog was net beslecht, maar de toekomst van de Europese landen was ongewis. Monnet bood de betrokken politici de sleutel tot de oplossing van een van de grootste problemen van die tijd. Eindelijk was er een recept voor vrede en welvaart voor het continent dat eeuwenlang werd geteisterd door oorlogen.
Het idee van Monnet is bekend geworden als het Schuman-plan, vernoemd naar de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman, die op 9 mei 1950 de befaamde rede op de radio uitsprak. Het was een voorstel voor een nieuwe en baanbrekende stap in de internationale betrekkingen waarbij de deelnemende landen een deel van hun soevereiniteit zouden inleveren ten gunste van een supranationaal orgaan. Vergaande economische samenwerking zou zorgen voor onderlinge interdependentie.
Zo gebeurde het dat op de 25ste juli in 1952 de zes lidstaten van de EGKS, Nederland, België, Luxemburg, Italië, Frankrijk en West-Duitsland de zeggenschap over de kolen- en staalindustrie opgaven. De macht en controle over de voor de oorlogsindustrie zo belangrijke sector kwam te liggen bij een Hoge Autoriteit die boven het gezag van de nationale staten stond.
‘Poolen’
Monnet had zijn idee voor het ‘poolen’ van grondstoffen en het vrijwillig afstand doen van zeggenschap daarover opgedaan tijdens de Tweede Wereldwereldoorlog toen hij verantwoordelijk was voor de gezamenlijke voorraadbeheer van de geallieerden. Door voorraden te ‘poolen’ of samen te voegen en zo tot een efficiënte verdeling en inzet te komen zou de oorlog eerder gewonnen worden.
Dit ‘poolen’ stond dus aan de basis van de Europese samenwerking en bleek uiteindelijk de opmaat naar een gemeenschappelijke markt. Nu, zestig jaar na het begin van de Europese samenwerking, bevindt Europa zich wederom in een crisis en opnieuw staan de Europese landen voor de existentiële vraag: wat nu?
Vuist
Voor de eurocrisis losbarstte bleek de eurozone dankzij de euro een vuist te kunnen maken op het wereldtoneel. De euro speelt een rol van betekenis en de eurozone doet als economisch blok niet onder voor de Verenigde Staten of Japan. De echte oplossing van het huidige probleem lijkt te liggen in het ‘poolen’ van de schuldenbergen van de lidstaten. Ofwel verdere integratie via de uitgifte van euro-obligaties met een daarbij behorende banken- en fiscale unie.
Verdere integratie betekent dat er meer macht en zeggenschap naar Brussel gaat en de leden aan soevereiniteit zullen inleveren. Voor een groot deel van het electoraat is dit onacceptabel en daarom lijkt dit voor veel politici als vloeken in de kerk. Met het oog op de verkiezingen is het voor politici lucratiever om het kortetermijndenken over nationale belangen te laten prevaleren boven een coherente visie op Europa die uitgaat van de lange termijn.
Kans
De crisis vormt een kans om een sprong te maken met de Europese integratie. Het is daarom noodzakelijk dat politici kiezers hun langetermijnvisie op Europa schetsen. Anders zal het debat niet verder komen dan oneliners als: ‘Griekenland moet uit de euro.’ De huidige crisis is meer dan een probleem van een paar zuidelijke lidstaten want het voortbestaan van de Europese Unie komt in het geding. Omdat het grootste gevaar is, zoals Monnet het zelf verwoordde, om niets te doen en helemaal niets te veranderen, moet er een inhoudelijk debat gevoerd worden over Europa en de Europese integratie. Het is tijd dat de heren en dames politici eens met de billen bloot gaan.
