Deze week was Geert Wilders weer eens op televisie. Hij had hiervoor het nieuwe programma van Merel Westrik uitgekozen. Hoewel de uitzending zeer weinig kijkers trok, was het interview toch een succes. Wilders liet weer eens zien dat de logica van de straat niet makkelijk tegen te spreken is, en al helemaal niet door journalisten die ook niet weten waar de eurocrisis precies over gaat.
Wat vertelde Wilders eigenlijk? Het kost volgens hem bakken met geld om Griekenland en andere landen op de been te houden. Het heeft inmiddels 17 miljard gekost, Griekenland houdt zich niet aan de afspraken, ze zijn failliet, de begrotingen zijn vervalst en er wordt 30 miljoen aan pensioenen aan overleden Grieken gegeven. We krijgen het geld ook niet terug, zegt Wilders, alleen Jan-Kees de Jager gelooft dat. Ook het sneeuwbaleffect als Griekenland failliet gaat is er al. De euro is een nachtmerrie.
Zwitserland is precies Nederland
Er komen door Kunduz wel hogere lasten voor burgers, maar ondertussen wordt wel geld naar corrupte banken en failliete landen in Zuid-Europa gestuurd, zegt Wilders. Je kunt prima handel drijven als je uit de euro en de Europese Unie stapt. Wilders rekent voor dat de crisis 30 miljard aan garanties en leningen heeft gekost, en dat het ESM-verdrag daar 40 miljard euro bij laat komen. Zwitserland heeft een vergelijkbare economie als Nederland, zegt Wilders. De export blijft, want de toegevoegde waarde die Nederland verdient aan de export is gelijk gebleven sinds de euro er is.
Vervolgens meldt Wilders nog even dat er elke kabinetsperiode een stad ter grootte van Utrecht aan niet-westerse allochtonen bijkomt omdat Europa het immigratiebeleid bepaalt. Baas in eigen land, dat moeten we zijn, zegt Wilders. Merel Westrik glimlacht er de hele tijd vriendelijk bij: ze was door Wilders uitgekozen vanwege haar onervarenheid: geen harde of ingewikkelde vragen. Maar een betere vraag is natuurlijk of het wel wat uitmaakt wie dit interview afnam.
Logica van de straat
Wilders doet de ene na de andere bewering die we niet kunnen controleren. De passieve kennis van de luisteraar, of die nou PVV-stemmer is of Merel Westrik heet, is niet voldoende om direct te kunnen inschatten of zijn beweringen kloppen. Dat geldt niet alleen voor de kosten van de noodfondsen, het geldt ook voor zijn stelling dat de Zwitserse economie vergelijkbaar is met de Nederlandse. Er zijn hooguit een handjevol economen die hier direct repliek op kunnen geven. En dus gaf Westrik die ook niet.
De einduitkomst is dan simpel: Wilders adresseert problemen waar burgers zich zorgen over maken. Zijn oplossingen zijn: ‘als we zelf de baas zijn, beslissen we alles zelf’, en: ‘als we niets aan Griekenland betalen, blijft het geld hier’. Ik zou dit ‘de logica van de straat’ noemen: iedereen kan deze stellingen begrijpen. Deze zijn ook juist, ongeacht allerlei ingewikkelde tegenargumenten. Om die tegenargumenten te begrijpen moet je je in de thematiek verdiepen, en dat doet niemand. En zelfs als je het doet, blijven deze stellingen overeind.
Veel criticasters lijken op Merel Westrik. Ze zeggen dat Wilders’ wensen onmogelijk zijn, maar ze overtuigen niet. Politiek gaat uiteindelijk over eenvoud: om een logica die op straat wordt begrepen. Voor een meerderheid van Nederland geldt rond de eurocrisis: Wilders is de enige die we begrijpen. Vult u zelf maar in wat dat betekent.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Half augustus komt zijn boek ‘Achter de PVV: waarom burgers Geert Wilders stemmen’ uit bij uitgeverij Eburon.
