Sinds de schietpartij in Aurora, Colorado nu een week geleden staat het vraagstuk van legaal wapenbezit weer centraal in het maatschappelijk discours. Eerder omschreef Bertine Moenaff hier al waarom zij, hoewel tegenstander van legaal wapenbezit, ooit wenste dat ze een pistool had om een groep overvallers “allemaal uit de weg te blazen”. In de discussie over legaal wapenbezit voeren dergelijke en begrijpelijke emoties vaak de boventoon. Toch zijn er aan weerszijden van het debat rationele en weloverwogen argumenten die achter emotie en retoriek schuil gaan. Maandag zullen we op deze plek de problemen van en argumenten tegen het legale wapenbezit behandelen, vandaag de argumenten voor het legale wapenbezit in Amerika.
In 1791 trad in Amerika de Bill of Rights in werking, een serie van tien amendementen op de grondwet die toen twee jaar van kracht was. In die tien amendementen werden fundamentele mensenrechten vastgelegd zoals het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijk proces. Het tweede amendement beschermt het recht op wapenbezit: “A well regulated Militia, being necessary to the security of a free State, the right of the people to keep and bear Arms, shall not be infringed”.
Oorsprong
De logica voor dit tweede amendement was dat burgers hun overheid niet blind konden vertrouwen. De meeste inwoners van Amerika waren Europeanen of hun directe afstammelingen, die gevlucht waren voor onderdrukking in hun thuisland. Overheden die de vrijheden van burgers drastisch beperkten waren aan de orde van de dag en alleen als burgers zich konden wapenen en waar nodig zelfs gewapende milities konden vormen, zouden overheden er wel voor waken om burgers te onderdrukken. De kans op gewapende opstand en revolutie zou de overheid moeten dwingen om in het belang van haar burgers te handelen en dus werd legaal wapenbezit een grondrecht.
Hoewel dit nog steeds de juridische basis is voor het tweede amendement, kwam er later een moderner argument bij voor legaal wapenbezit dat nog altijd staat. In Nederland kunnen politie en andere hulpdiensten binnen vijftien minuten bij elk huis zijn. Hoe afgelegen je ook woont, de politie zou altijd in de buurt moeten kunnen zijn om je te beschermen tegen mensen die kwaad in de zin hebben. In een gigantisch land als Amerika is dat bepaald niet het geval. Je kan er simpelweg niet op vertrouwen dat de overheid jou beschermt en dus zal je het zelf moeten doen. Dat idee werd populair in de periode dat Amerikaanse kolonisten steeds verder naar het westen trokken om het land te verkennen, maar leeft nog altijd. Omdat een groot deel van de Amerikaanse bevolking in dorpen woont met niet meer dan een handjevol agenten en geen mogelijkheid om snel hulptroepen uit andere plaatsen te krijgen, hebben veel Amerikanen het gevoel dat ze zichzelf zullen moeten beschermen om veilig te zijn.
Hooggerechtshof
In 2008 stond het tweede amendement nadrukkelijk ter discussie in de befaamde rechtzaak District of Columbia v. Heller over een algemeen verbod op wapenbezit in de stad Washington. De rechters bevestigden toen dat het recht op wapenbezit niet expliciet gekoppeld was aan het vormen van milities om je te verzetten tegen een onderdrukkende overheid, maar dat het een absoluut en individueel recht is. Wel maakten de rechters bij monde van judge Antonin Scalia de kanttekening dat de overheid het recht heeft om wapenbezit te reguleren waar nodig:
“Like most rights, the Second Amendment right is not unlimited. It is not a right to keep and carry any weapon whatsoever in any manner whatsoever and for whatever purpose […] The Court’s opinion should not be taken to cast doubt on longstanding prohibitions on the possession of firearms by felons and the mentally ill, or laws forbidding the carrying of firearms in sensitive places such as schools and government buildings, or laws imposing conditions and qualifications on the commercial sale of arms”.
De moeilijkheid van uitspraken van het Hooggerechtshof zoals deze is dat er geen waardeoordeel geveld wordt over de inhoud van een amendement of artikel, maar dat alleen toetsing van wetten aan de letter van het artikel plaats vindt. Dat betekent dat de rechters met hun uitspraak in deze zaak niet zeiden dat het recht op legaal wapenbezit goed of slecht is, maar dat het een absoluut en individueel recht is waar Amerikanen aan gebonden zijn door de grondwet. De overheid heeft dus volgens de uitspraak het recht wapenbezit te beperken waar nodig – zo mag de overheid beperkingen opleggen aan het type wapens dat verkocht mag worden en mag de overheid wapens actief uit de handen van veroordeelde criminelen en uit scholen houden – maar niet het recht wapenbezit algeheel te verbieden.
Draagvlak
Voor een verbod op wapens door middel van een aanpassing van de grondwet moeten politici dus in actie komen, dezelfde politici die nu volgens het Hooggerechtshof al wel het recht hebben om het wapenbezit te beperken maar dat niet vaak doen. De vraag die blijft staan is waarom politici na zo’n incident als Aurora niet met z’n allen ten strijden trekken tegen wapenbezit en het antwoord daarop is even simpel als bijna alle antwoorden in een democratie: omdat het kiezers zou kosten.
Uit een peiling in april uitgevoerd voor Ipsos, het bedrijf dat ook achter de politieke barometer zit in Nederland, blijkt dat 75 procent van de Amerikanen voor het recht is om een wapen bij je te dragen op straat, terwijl 87 procent vindt dat je dodelijk geweld mag gebruiken om jezelf te beschermen in je eigen huis. Hoewel uit hetzelfde onderzoek ook blijkt dat 63 procent van de bevolking voor strengere wapenwetten is, blijkt dus maar weer dat het grondrecht om wapens te bezitten ingebakken zit in de mentaliteit van de Amerikaanse bevolking.
Teveel wapens
Wat dan over blijft is het meest praktische argument tegen een verbod: er zijn er gewoon teveel. Naar schatting zijn er zo’n 270 miljoen vuurwapens in omloop in Amerika, los van wat de overheid bezit. Dat betekent dat er voor elke 100 inwoners zo’n 89 vuurwapens zijn. Een verbod nu zou welwillende burgers er misschien toe zetten om hun wapens in te leveren, maar de overige 200 miljoen wapens ofzo die dan nog in omloop zouden zijn zouden criminelen alleen maar machtiger maken. Een verbod op wapenbezit in Amerika is simpelweg niet meer mogelijk.
Op maandag behandelen we hier in de WarRoom de argumenten die voorstanders van het beperken of verbieden van legaal wapenbezit opvoeren om hun standpunten kracht bij te zetten. Het mag echter duidelijk zijn dat legaal wapenbezit evenzeer ingebakken zit in de ziel van Amerikanen, als dat er logische argumenten voor te vinden zijn met oog op zelfbescherming en het aantal wapens dat al in omloop is. Dat maakt het debat ook zo moeilijk. Hoewel emotie vaak de boventoon voert, is het een ondewerp waar ook op rationele gronden veel voor en tegen te zeggen is.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
