“Ik ben ook geabonneerd op zijn nieuwsbrief en dan krijg je af en toe weleens zijn speech thuisgestuurd. Dat zijn vaak briljante oneliners en hele stevige uitspraken en het is ook heel vermakelijk om naar te kijken. Maar als je dan kijkt naar zijn achterban, ik heb weleens een special gezien (…) over bijvoorbeeld die Richard de Mos, dat hij dan bijvoorbeeld voorlichting aan kinderen gaat geven. Dan denk ik: het niveau van zijn achterban vind ik wel schrikbarend laag. Dan schrik je je natuurlijk helemaal rot.” (Interview 59)
PVV-aanhangers vertelden in de interviews van mij en mijn studenten steeds weer dat ze zich opgelaten voelen, zich schamen of liever niet met de PVV in verband worden gebracht. De PVV zou immers een partij zijn van Tokkies, domme mensen, laag opgeleiden en racisten. Daar willen de PVV-aanhangers niet bij horen en dus proberen zij te verhullen waarop zij hebben gestemd. Wie zou nou bij de PVV willen horen?
Anders dan anderen?
Zijn PVV-stemmers echt anders dan andere burgers? Nee, want de vooroordelen van PVV-stemmers over andere PVV-stemmers lijken verrassend veel op de manier waarop veel PVV-haters over de PVV-achterban spreken. Iedereen wil zich graag tegen anderen afzetten, en als er burgers zijn die daarvoor in aanmerking komen, zijn dat – naast buitenlanders natuurlijk – PVV-stemmers. Dat geldt zelfs voor PVV-stemmers zelf. Zij hebben vaak weinig met hun mede-aanhangers op.
Is een voorkeur voor de PVV iets waar deze burgers zich voor moeten schamen? Dit hangt ervan af of men verder wil kijken dan de eigen neus lang is. Als men alle standpunten van Geert Wilders op de PVV-achterban projecteert misschien wel. Moeten we het feit dat Wilders standpunten inneemt zien als teken dat zijn achterban dezelfde mening heeft? Zijn PVV-stemmers het allemaal eens met de kopvoddentaks en het uittreden van Nederland uit de Europese Unie?
Natuurlijk niet. Geen burger stemt op een partij waar hij het volledig mee eens is. Iedereen kan bij zijn partij standpunten vinden die hem meer of minder aanspreken. En dat is bij PVV-stemmers ook zo. Wat Wilders over de islam roept, is niet de mening van zijn achterban, al is die kritisch. Over een minarettenverbod zul je ze niet snel horen. En als je ze erover hoort, is het een minderheid.
Open deur?
Na de presentatie van mijn boek zat ik bij Half Acht Live. Een journalist van de Telegraaf, die het boek niet had gelezen, kwam melden dat er niets nieuws in stond. Het was volgens hem allang duidelijk wie PVV-stemmers zijn en hoe ze over politieke kwesties denken. NRC Handelsblad (!) had er al jaren geleden een artikel over geschreven. De Telegraaf-man maakt dezelfde denkfout als vele anderen: dat de PVV-aanhang een eenduidige groep is met eenduidige standpunten. En misschien wel erger: hij denkt dat hij ermee wegkomt dat hij nooit uitzoekt of zijn eigen beeld klopt.
Veel beelden over de PVV-aanhang kloppen niet. In de 55 afleveringen van deze serie zat ik er ook weleens naast. Want ook ik dacht in het begin dat PVV-stemmers een hele aparte groep burgers waren. PVV-stemmers lijken op ons allen: ze willen meestal niet bij de PVV horen, ze zijn het oneens met veel PVV-standpunten en ze twijfelen over hun voorkeur. Ze hebben alleen ook zorgen die ze niet geadresseerd zien in Den Haag. De PVV zet die op de agenda.
Daarom voorspel ik u nog een overeenkomst met de PVV-achterban: als op een dag onze eigen belangen naar onze mening niet meer door de Haagse politiek worden behartigd, komen we vanzelf bij de PVV uit. In ons allen schuilt een PVV-stemmer die heel hard gaat schreeuwen als hij maar lang genoeg niet serieus wordt genomen. De meesten van ons zijn alleen in de gelukkige omstandigheid dat we vinden dat onze belangen momenteel wèl voldoende worden behartigd.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Zijn boek ‘Achter de PVV’ werd deze week gepresenteerd en is nu bestelbaar.
