Vicepresident Harry S. Truman werd na het onverwachte overlijden van zijn voorganger president Franklin Delano Roosevelt de 33e president van de Verenigde Staten. Truman werd president in de roerige laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog en het begin van de Koude Oorlog, gaf het bevel voor de atoombom op Hiroshima en Nagasaki en zette een buitenlands beleid op dat nog jaren werd gevolgd.
Harry S. Truman werd geboren op 8 mei1884 inLamar, Missouri, als tweede kind van het echtpaar John Anderson Truman en Marsha Ellen Young Truman. Hij hield van geschiedenisboeken, pianospelen en koesterde al van jongs af aan de ambitie een beroemd militair te worden. Zijn tweede naam bestond uit het initiaal ‘S’, wat een verwijzing was naar de S in de namen van zijn beide grootvaders. Het gezin had weinig geld, waardoor Truman pas op achtjarige leeftijd naar school kon gaan.
Eerste Wereldoorlog
In 1901 behaalde hij zijn diploma aan de Independence High School, waarna hij ging werken als boer, bankbediende en boekhouder. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, trad hij in dienst. Gedurende deze periode diende hij in Frankrijk, waar de Amerikanen steun boden in de strijd tegen de Duitsers. Na de oorlog keerde hij terug naar Amerika, waar hij een kledingwinkel opzette met zijn vriend Eddie Jacobsen. Maar de winkel ging al na een paar jaar failliet en Truman was nog twintig jaar bezig met het afbetalen van zijn schulden.
Huwelijk en de politiek
Op 28 juni 1919 trad hij in het huwelijk met zijn jeugdvriendinnetje Elizabeth Virginia Wallace en vijf jaar later kregen ze hun eerste en tevens enige kind, Mary Margaret Truman. In het jaar van zijn huwelijk begon Truman zich te interesseren in de politiek en werd lid van de Democratische Partij. Drie jaar later werd hij benoemd tot rechter van het Jackson Country Court, een functie die hij drie jaar bekleedde. In deze periode volgde hij een studie rechten. Van 1926 tot 1934 was hij zittend rechter voor dezelfde County.
Senator Truman
Na deze periode werd hij voorgedragen als senator, een functie die hij van 1935 tot 1945 bekleedde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed hij bovendien als lid van een commissie onderzoek naar corruptie en verspilling van overheidsuitgaven binnen de regering. In deze periode werd hij als running mate gekozen door de zittende president Franklin Delano Roosevelt, 
die vervolgens voor een vierde termijn werd gekozen. Op 12 april 1945 stierf Roosevelt plotseling aan een hersenbloeding. Van Eleanor Roosevelt kreeg Truman te horen dat de president was overleden. Truman vroeg toen aan de voormalig First Lady of hij iets voor haar kon betekenen, waarop zij antwoordde: “Is er iets dat we voor jou kunnen doen? Want jij bent nu degene die in de problemen zit”. Waarmee ze doelde op de afwikkeling van de Tweede Wereldoorlog. Of de betrekkelijk onervaren Truman de erfenis van Roosevelt kon evenaren trokken veel mensen toen namelijk sterk in twijfel.
Conferentie van Potsdam
Roosevelt en Truman hadden elkaar gedurende de eerste maanden van het vierde termijn van Roosevelt sporadisch gesproken. Zodoende was Truman niet op de hoogte van een groot aantal zaken. Bijvoorbeeld over de ontwikkeling van de atoombom, waar men al in 1939 mee begonnen was. Het nieuws over de eerste geslaagde proefexplosie bereikte Truman toen hij in juli 1945 samen met Churchill en Stalin op de conferentie van Potsdam aanwezig was. Op 8 mei 1945 had nazi-Duitsland zich al overgegeven aan de geallieerden, maar Japan weigerde hetzelfde te doen. In Potsdam stelden de geallieerden een ultimatum aan Japan en bepaalden zij een scheidslijn tussen Noord- en Zuid-Korea. Op deze conferentie constateerde Churchill dat Truman ‘Oké’ was.
Atoombom Nagasaki en Hiroshima
Truman besloot na Potsdam de atoombom in te zetten in de hoop het aantal slachtoffers dat door een inval zou vallen, te kunnen voorkomen, maar het resultaat was minstens zo schokkend. Op 6 augustus 1945 wierp de Amerikaanse bommenwerper ‘Enola Gay’ een atoombom genaamd ‘Little Boy’ af boven de Japanse stad Hiroshima, met 140.000 doden tot gevolg. Drie dagen daarna volgde een tweede kernaanval op de stad Nagasaki, ditmaal resulterend in 80.000 slachtoffers. Nog geen week later, op 15 augustus 1945, gaf Japan zich over. Naderhand kwam er veel kritiek op de inzet van de atoombommen.
Begin Koude Oorlog en het Marshallplan
Toen de Tweede Wereldoorlog officieel beëindigd was, kwamen de verschillen in politiek tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten steeds meer naar de oppervlakte. Truman lanceerde een stelling die bekend kwam te staan als de Truman-Doctrine. Dit hield in dat de Verenigde Staten alle naties zouden steunen die bedreigd werden. Het doel was de containment (indamming) van het oprukkende communisme.
Binnenlands beleid
Kort na de oorlog probeerde Truman verschillende wetten en veranderingen door te voeren, zoals de uitbreiding van de AOW, werkgelegenheidsprogramma’s en verbetering in de gezondheidszorg en het onderwijs. Maar hier kwam maar weinig van terecht, doordat de Republikeinen na 1946 een meerderheid in het Congres hadden. Zodoende sprak Truman op binnenlands terrein voornamelijk veto’s uit.
Marshallhulp
In juni 1947 werd bovendien de Marshallhulp geïntroduceerd, een omvangrijk herstelprogramma voor de landen die door de oorlog getroffen waren. Stalin wees het plan af en verbood zijn satellietstaten op het aanbod in te gaan. De Koude Oorlog was begonnen. In de periode 1948 en 1949 blokkeerde Stalin de wegen naar Berlijn. Truman stelde een luchtbrug in om levensmiddelen en brandstof naar West-Berlijn te kunnen sturen. Uiteindelijk hief Stalin de bezetting op.
Korea Oorlog (1950-1953)
Ondanks dat Truman op binnenlands terrein weinig voor elkaar kreeg en de naoorlogse economie slecht op gang kwam, werd hij in 1948 gekozen voor een tweede termijn. In zijn inaugurele reden riep Truman de VS op om de armoede in de wereld te verminderen met de hoop op die manier het communisme terug te dringen. Wapenfeiten waar Truman verder mee te maken kreeg waren de erkenning van de staat Israël in 1948, de oprichting van de NAVO op 2 april 1949 en de Korea Oorlog die duurde van 1950 tot 1953. De oorlog in Korea maakte de president bij zijn afscheid bijzonder impopulair. In de loop der jaren is dit beeld grotendeels teruggedraaid. Hij had gezorgd voor een buitenlands beleid dat nog jaren nagevolgd werd. Na zijn tweede termijn keerde hij terug naar Missouri. Hij stierf op 26 december 1972 op 88-jarige leeftijd in Kansas City, Missouri.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
