“Ask not what your country can do for you – ask what you can do for your country.” De 35e president van de Verenigde Staten, John Fitzgerald Kennedy, werd populair vanwege zijn charmes en charisma, zijn plannen om de eerste man op de maan te zetten, zijn kordate optreden tijdens de Cubacrisis en de aanslag op zijn leven in 1963. Op 20 januari 1961 werd hij ingezworen als jongste president in de Amerikaanse geschiedenis.
John Fitzgerald Kennedy werd geboren op 29 mei 1917 in Brookline, Massachusetts. Hij was het tweede kind in een katholiek gezin van vier jongens en vijf meisjes. Zijn moeder was Rose Fitzgerald, waar John zijn middelste naam aan te danken had, en zijn vader Joseph (Joe) Kennedy was politicus en zakenman. Al op jonge leeftijd werd Kennedy geplaagd door een slechte gezondheid. Hij kreeg kinkhoest, mazelen, kippenpokken en roodvonk. Wonderlijk genoeg overleefde Kennedy zijn jeugdziektes allemaal. Zijn vader grapte destijds dat muggen levensgevaar liepen als ze de kleine John staken. Toen hij veertien jaar oud was ging hij naar een kostschool, waar hij op achttienjarige leeftijd zijn diploma behaalde.
Rijkdom familie Kennedy
Kennedy studeerde enige tijd in Londen en hij maakte vóór de Tweede Wereldoorlog een reis door Europa. In 1940 schreef hij naar aanleiding van deze indrukken zijn afstudeerscriptie over de gevaren die op de loer lagen voor Europa, met als titel Why England Slept. Hierna ging hij internationale betrekkingen studeren aan de Harvard University waar hij cum laude afstudeerde. Zijn studiegenoten vertelden over de latere president dat hij ‘fun to be with’ was.
Tweede Wereldoorlog
Na zijn studieperiode schreef hij zich in bij de Amerikaanse marine. Kennedy werd uitgezonden naar de Stille Oceaan, waar hij als luitenant diende op de kleine torpedoboot PT109. Toen zijn boot in 1943 werd geramd door een Japanse torpedobootjager leidde Kennedy de overlevende opvarenden al zwemmend naar een nabij gelegen eiland. Hij ontving verschillende onderscheidingen voor zijn bewezen moed. Nadat er een artikel over deze reddingsactie in de Reader’s Digest verscheen, werd Kennedy een nationale held.
Politieke carrière
De Kennedy familie was politiek aangelegd en na de Tweede Wereldoorlog ging ook John de politiek in. In 1946 werd de 29-jarige democraat gekozen in het Huis van Afgevaardigden en in 1952 werd hij gekozen tot senator. Op medisch vlak had Kennedy het zwaar en werd bij hem de ziekte van Addison geconstateerd. Een bevriende arts verwachtte zelfs dat hij nog maar een jaar te leven had. Hij bewees echter het tegendeel en deed veel moeite zijn ziekte voor de buitenwereld verborgen te houden.
Jackie en andere vrouwen
In 1953 trouwde Kennedy met journaliste Jacqueline Bouvier, met wie hij vier kinderen kreeg. Tijdens zijn huwelijk ging hij echter een aantal affaires aan, onder andere met Mimi Alsford. Ook wordt beweerd dat Kennedy een affaire zou hebben gehad met Marilyn Monroe, die hem op zijn vijfenveertigste verjaardag op een verleidelijke manier Happy Birthday toezong. Als charmante rokkenjager, waarin hij het voorbeeld van zijn vader volgde, schijnt hij tegen de Britse premier Harold McMillan gezegd te hebben: “Ik krijg hoofdpijn als ik drie dagen geen vrouw heb gehad”. Ondanks zijn affaires bleef Jackie aan zijn zijde staan.
President Kennedy
Op politiek vlak kreeg hij in 1956 een tegenslag te verduren toen hij niet werd uitgekozen om de running mate van de democratische kandidaat Stevenson te worden. Desalniettemin steeg zijn populariteit in de jaren die volgden. Kennedy werd in 1958 herkozen als senator en maakte in 1960 bekend dat hij zich verkiesbaar zou stellen bij de naderende presidentsverkiezingen. Zijn charismatische uitstraling op het nieuwe medium van ‘de televisie’ en slogans als “Let’s get this country moving again” overtuigden de kiezers uiteindelijk. De uitslag was spannend, want Kennedy versloeg Richard Nixon met het kleinste verkiezingsverschil van de eeuw. Kennedy werd de eerste en enige katholieke, en met zijn vierenveertig jaar de jongste president uit de geschiedenis van de Verenigde Staten.
Charisma in het Witte Huis
Na zijn aantreden vormde hij zijn regering met ambitieuze, jonge, hardwerkende academici. Hij bracht door zijn charisma en dat van zijn vrouw Jackie, die razend populair was onder de bevolking, de glamour in het Witte Huis. In 1963 werd het echtpaar echter getroffen door het noodlot toen hun derde kind twee dagen na de geboorte stierf. Eén van de dingen die hem populair maakte bij het Amerikaanse volk was het feit dat hij een familiemens was en de dood van zijn zoontje raakte hem dan ook diep.
Cubacrisis
De Koude Oorlog speelde vanaf zijn aantreden een belangrijke rol in zijn regeringsperiode. Twee weken voor zijn inauguratie op 20 januari 1961 had Sovjet president Chroestsjov aan Vietnam en Cuba steun beloofd. Kennedy noemde dit in zijn toespraak “Het grootste gevaar voor de vrijheid”. Na een mislukte invasie bij de Varkensbaai, besloot Kennedy zijn buitenlandse beleid ten aanzien van Cuba te intensiveren. Toen de Amerikaanse geheime dienst ontdekte dat er een nucleaire raketbasis op Cuba gebouwd werd, eiste Kennedy een onmiddellijke ontmanteling. Hij stelde in 1962 een blokkade van Cuba in, waardoor de Russische schepen het eiland niet meer konden bereiken.
De spanning liep op, want het was onduidelijk of de Sovjets door de blokkade heen zouden breken. Uiteindelijk bond Chroestsjov, na hoog spel van Kennedy, in en was het gevaar van een nucleaire oorlog afgewend. Hiernaast speelden de Vietnam oorlog, waar hij meer troepen naartoe zond, en de ontwikkeling van de ruimtevaart een belangrijke rol gedurende zijn ambtstermijn.
Binnenlands beleid
Op binnenlands terrein bereikte hij niet veel. Hij stelde allerlei sociale maatregelen voor om de situatie in het land voor armen en werklozen te verbeteren. Zo wilde Kennedy medische zorg voor ouderen, federale steun voor het onderwijs en een aanpak van de stedelijke problemen. Maar door tegenstand uit het congres slaagde Kennedy er niet in de meeste van zijn plannen daadwerkelijk te realiseren. Daarnaast werd hij tijdens zijn regering geconfronteerd met een verscherping van de rassenproblemen in het land. Pas in de tijd van zijn opvolger werd dit rassenprobleem ook daadwerkelijk aangepakt.
Aanslag
Kennedy had de bevolking met zijn speeches laten geloven dat er een nieuwe periode aanbrak in de Amerikaanse geschiedenis. Hier kwam op 22 november 1963 abrupt een einde aan. In het najaar van 1963 maakte Kennedy een rondreis door de zuidelijke staat Texas, met het oog op zijn herverkiezing een jaar later. Op 22 november bracht Kennedy een bezoek aan Dallas, waar hij samen met zijn vrouw Jackie en gouverneur John Connally in een open limousine door de stad werd gereden. Kort nadat de limousine het Texas School Book Depositoryop de Dealey Plaza was gepasseerd, klonken er vlak achter elkaar drie schoten en sloeg het hoofd van de president achterover. Het derde schot raakte Kennedy in het achterhoofd en werd hem uiteindelijk fataal. De limousine reed direct door naar het Parkland Memorial Hospital, waar Kennedy officieel dood werd verklaard.
Dader moord op Kennedy
Ooggetuigen van de aanslag hadden opgemerkt dat de schoten afkomstig waren uit een raam op de derde verdieping van het Book Depository. Niet veel later werd de medewerker Lee Harvey Oswald gearresteerd door de politie. Oswald werd vervolgens zelf in het politiebureau neergeschoten door nachtclubeigenaar Jack Ruby. Een commissie onder leiding van Earl Warren concludeerde in het officiële onderzoeksrapport dat zowel Oswald als Ruby waarschijnlijk alleen handelden. Deze bevinding wordt echter nog tot op de dag van vandaag in twijfel getrokken. Er bestaan verschillende samenzweringstheorieën die onder andere de CIA, de maffia en de Cubanen ervan verdenken de opdracht tot de moord gegeven te hebben. De vertrouwelijke onderzoeksrapporten van de FBI, die mogelijk meer inzicht in de zaak geven, worden pas in 2017 openbaar gemaakt.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
