In het politieke debat wordt gretig gerept over ‘marktwerking in de zorg’ als symbool voor de ondergang van de moraal. In dezelfde zalen hoor je ‘Brussel’, ‘neoliberalisme’ en ‘handen aan het bed’ nagalmen. De kleur van de das, de oneliners – vraagtekens zetten bij deze exploitatie van politiek, als een vorm van pervers entertainment, is onderhand een cliché. Het moet er allemaal maar bij horen in verkiezingstijd. Maar dat ‘echte’ merkenexperts zich ook buigen over partijen, zoals reclamemaker Marc Oosterhout vanochtend in de Volkskrant over GroenLinks deed, getuigt werkelijk van een simplistisch en achterlijk politiek besef. Kreten als ‘Haal Femke terug’ om de stemmen voor GroenLinks op te stuwen – het is waanzin.
Vergelijken met Nike
Als je, zoals Marc Oosterhout, met droge ogen Nike erbij haalt om de vergelijking te maken met een politieke partij, heb je het echt verkeerd begrepen. Oosterhout schrijft: ‘If you have a body, you’re an athlete’, is de belofte van Nike. En met de oproep ‘Just do it’ of recentelijk rond de Olympische Spelen ‘Game on world’ roepen ze iedereen letterlijk op een atleet te zijn. En het werkt. De hele wereld lijkt inmiddels hard te lopen, te voetballen of te tennissen. Een ijzersterke belofte dus, maar ook ijzersterk gecommuniceerd. Nike gelooft in de kracht van massclusivity.’ En dat grijpt de reclameman aan om te beargumenteren dat GroenLinks een imagoprobleem heeft en Femke Halsema terug aan boord moet halen. ‘Halsema wist GroenLinks niet alleen liberaler te maken, zij verstond ook de kunst om haar charme goed te benutten. Ze was een graag geziene gast in tal van praatprogramma’s.‘
De charme? De praatprogramma’s? Misschien. Want inderdaad, de gewone man leest niet het kwartaalblad voor linkse politiek, De Helling. Die analyseert niet de bevindingen van Dick Pels, directeur van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Die probeert niet te begrijpen waarom Ewald Engelen kritiek had op het Kunduz-akkoord (‘het Kut-akkoord’).
‘Duurzaamheid’ is de lul
‘Dáár ligt de kern van het probleem van GroenLinks: de partij heeft een fantastische belofte en krijgt die maar niet bij het grote publiek,’ aldus Oosterhuis. Nee. Het probleem zit anders in elkaar dan Oosterhout schetst. Aardige mensen van GroenLinks, denkt de gewone man. Maar ‘duurzaamheid’ is nu eenmaal de lul in crisistijd. Dumpvlees van de Aldi wint het van de bioslagerij. Diesel wint het van hybride. En dan dat geld naar Europa en ontwikkelingssamenwerking, is dat nou nodig? Word ik er beter van? En onderwijs, zo ingewikkeld hoeft dat toch niet te zijn? Moeten scholen niet gewoon weer strenger worden? Dat hoeft toch niet zoveel te kosten? Het verhaal van GroenLinks is een doordenker, geen floorfiller. Nooit geweest. Oosterhuis verwijt GroenLinks geen Spielberg te zijn, maar GroenLinks was ook nooit meer dan een Godard. Invloedrijk, knap, origineel, maar niet voor het grote publiek. En dat is juist zo mooi aan ons Nederlandse politieke landschap.
Femke Halsema wordt graag gemythologiseerd. Mag ik Oosterhout eraan herinneren dat ook zij nogal – om in Nike-termen te blijven praten – een lange aanloop nodig had, en deze ook kreeg. Pas in 2010, na eerdere verkiezingen met verlies, won de partij zetels. En hoeveel? 10! Ik ben een groot bewonderaar van Halsema, maar ik waag te betwijfelen of de partij wel een monsterzege had behaald als er nu verkiezingen waren onder leiding van Halsema. Het relatieve succes in de peilingen van Diederik Samsom schuilt erin dat hij heel erg het leven op de Hollandse vierkante meter predikt. Dat is ook knap. Samsom appelleert aan een onrust die aanwijsbaar is voor de gewone man. En laten we wel wezen: liever een PvdA in het pluche helpen, dan de bedorven riekende slachtbank van een veel te grote VVD. Zelfs ik begon laatst te twijfelen.
Politieke katalysator
Maar ik heb toch echt liever een kleinere PvdA en een invloedrijk GroenLinks ter linkerzijde, dan een grote PvdA en een vermorzeld GroenLinks. Het kan de politiek katalysator zijn. Jolande Sap is ook onder Halsema een van de drijvende krachten van GroenLinks geweest. Misschien dat voormalige GroenLinks-stemmers of twijfelaars zich dat even moeten realiseren.
