Na veertien jaar is Tony Kaye weer terug aan het filmfront met zijn langverwachte tweede speelfilm, Detachment. Strikt genomen is het zijn debuut, want de definitieve versie van American History X werd tot onvrede van Kaye door hoofdrolspeler Edward Norton gemonteerd. Drie andere door Kaye gerealiseerde films zijn om verschillende redenen niet verder gekomen dan de opslagruimtes van de studio’s. Maar Detachment haalde het witte doek wel.
Agressieve leeringen
Detachment is een eerbetoon aan leraren en laat allerlei uiteenlopende problemen zien waar deze groep op dagelijkse basis mee te maken krijgt. De keuze van de casting voor hoofdrolspeler Adrien Brody is een uitstekende. De intens trieste blik van Brody als Henry Barthes verraadt het verlangen naar emotionele onthechting maar onderdrukte woede lijkt de overhand te hebben.
Bang is Bathes niet, als invalleerkracht op een high school in Queens NY krijgt hij op zijn eerste werkdag te maken met opstandige en agressieve leerlingen. Daar gaat hij op een klinische en effectieve manier mee om en dat moet ook wel, want zijn collega’s (Lucy Liu, Tim Blake Nelson, Christina Hendricks) verliezen in het vermoeiende gevecht om de leerlingen iets bij te brengen. Langzaam krijgen we meer te weten over Barthes, details over zijn nare jeugd worden ontvouwd in de relatie met zijn dementerende opa en hij gaat een emotionele krachttoer met zichzelf aan wanneer hij een jong straathoertje in huis neemt (een indrukwekkend debuut van Sami Gayle).
Pathos
Er zitten veel melodramatische momenten in het script van Carl Lund en dat zijn eigenlijk de minst sterke van de film – en juist die lijken Kaye na aan het hart te liggen. Is er eigenlijk wel een vrolijke leerling of aangepast persoon in deze school te vinden? De door James Caan gespeelde leraar Charles Seaboldt is een mogelijke kandidaat voor de laatste omschrijving, maar dat kan er mee te maken hebben dat hij pillen slikt.
De onophoudelijke en ongenadige stortvloed aan drama grenst aan pathos en limiteert de film. Jammer, want visueel laat Kaye zijn talent zonder meer zien. Af en toe wordt de verhaallijn onderbroken door interviews met echte leraren (en met Brody’s karakter) en deze scènes vallen mooi samen met korte zwart-wit animaties. Dat de toon van de film misantropisch is mag geen verrassing zijn – films over scholen en of leraren zijn dat meestal. Maar Detachment gaat in een sneltreinvaart van de ene shockerende scène naar de andere (vooral in een clicherijk subplot over een getroubleerde tiener, gespeeld door Kaye’s dochter) en realiseert zich daardoor niet dat het resultaat goedkoop effectbejag is.
Waarschiijnlijk wil de film een doordringend beeld geven van de gruwelen in het moderne onderwijs, maar in plaats daarvan forceert het de kijker zich te detacheren van een topzwaar anderhalf uur.
