Of GroenLinks nog bestaansrecht heeft, vragen niet-verder-dan-je-neus-lang journalisten ineens. Toegegeven, GroenLinks heeft die vraag zelf, door haar eigen landelijke echec, op tafel gelegd. Uitspraken van prominenten als van Poelgeest (‘het fundament moet ter discussie staan’) of van Gent (‘fusie moet bespreekbaar zijn’) voeden vervolgens het beeld van een partij die twijfelt aan haar eigen bestaansrecht.
Ik twijfel niet. Geen seconde. Bestaansrecht? GroenLinks heeft bestaansplicht! Niet, omdat de partij een doel op zich is, of omdat het (meestal…) een warme, gezellige, hartelijke club van gepassioneerde gelijkgestemden is, maar omdat onze idealen bij GroenLinks hun meest natuurlijke thuis, en hun grootste kans hebben.
Groen praten versus groen doen
GroenLinks heeft honderden lokale volksvertegenwoordigers en bestuurders. GroenLinks blijkt onmisbaar. Bot gezegd; ‘groen’ mag dan als woord geannexeerd zijn door vele andere partijen, het blijkt slechts bij woorden te blijven.
Zo schrapte Samsoms ‘groene’ PvdA 155 miljoen euro aan (door GroenLinks duur bevochten) duurzaamheidsinvesteringen, en zijn het PvdA, D66 en CDA die in Noord-Holland een totaalverbod op nieuwe windmolens hebben ingevoerd. Groen praten versus groen doen dus.
Groene daken
In mijn eigen gemeente is GroenLinks de motor achter de autoluwe binnenstad, zaken als warmte- en koude-opslag, groene daken, maar bijvoorbeeld ook het grote succes van Andrée van Es: een sociale en efficiënte modernisering van de sociale dienst.
Geen enkele twijfel dus, over de noodzaak voor een partij die groen en sociaal aan elkaar verbind. Noch bij mezelf, noch binnen GroenLinks, proef ik grote discussie over de zogenaamde “koers” (op Kunduz, en wellicht ontslagrecht na). Het verkiezingsprogramma oogst binnen (en buiten) GroenLinks grote lof. Wat een discussie over ‘inhoud’ of ‘koers’ lijkt, gaat eigenlijk hierom: GroenLinksers zijn, juist vanuit hun oprechte idealisme, slecht in politiek bedrijven.
Hard en ongenuanceerd
GroenLinks moet niet op zoek naar zichzelf, of naar een nieuwe koers. GroenLinks moet zich committeren aan een hard, kraakhelder, ongenuanceerd discours, of “frame”, om haar idealen te verkopen.
Hard? Ongenuanceerd? Vloeken in de kerk voor veel partijgenoten. “Wij bedrijven genuanceerde, inhoudelijke politiek”, zullen ze zeggen. “En hoe gaat dat tot dusver?”, is mijn vraag aan hen.
Hyperbolisch persoffensief?
Amsterdam bleek recent koploper in elektrische auto’s. Ook bleek dat er een recordaantal werklozen aan een baan wordt geholpen. Tijd voor een hyperbolisch persoffensief? Nee, GroenLinksers zijn alweer bezig met de volgende nota. Niet alleen wordt foutief aangenomen dat succes zichzelf verkoopt (en dat onze sleutelpositie in dat succes evident is), maar succes actief incasseren wordt door GroenLinksers zelfs ervaren als onsmakelijk.
GroenLinksers zijn zo gefocust op “de inhoud”, dat ze vergeten het basale politieke handwerk te verrichten. Neem ontslagrecht. Andere partijen stellen dat GroenLinks voor “versoepeling van het ontslagrecht” is, en daarom “rechts”. Een GroenLinkser zal vanuit de inhoud antwoorden (“We willen het ontslagrecht inderdaad hervormen, want…”), zonder het frame van de ander (“GroenLinks is rechts”) ter discussie te stellen.
Het bedriegelijke frame van D66
Een effectievere respons: “GroenLinks is niet rechts, u bent conservatief. U draait uw achterban een rad voor ogen. Wij willen het ontslagrecht versterken en verbeteren. Ons voorstel is dubbel links: het beschermt werknemers, én vergroot de toegang tot de arbeidsmarkt ”. Maar GroenLinksers nemen aan dat kiezers heus wel snappen dat we een bedachtzaam, sociaal voorstel hebben, en dat ook nog even nalezen op de website.
Vandaar ook dat kiezers (en journalisten) denken dat er geen verschil is met D66 op sociaaleconomische thema’s. Dat is onwaar en gevaarlijk voor GroenLinks. Ook dat zit nauwelijks in de inhoud; het verschil is levensgroot. De fout zit in het frame; door het succesvolle (maar bedrieglijke) frame van D66 (sociaal liberaal), en ons eigen onduidelijke (want ogenschijnlijk inconsistente) frame (links liberaal), lijken beide partijen naast elkaar op de links-rechts as te zitten, terwijl dit niet zo is. Sterker nog, er vallen voor ons alleen kiezers te halen bij D66 als we aan hun kiezers -die hen vaak linkser verwachten dan ze daadwerkelijk zitten- duidelijk maken dat hun voorstellen wel “liberaal” zijn, maar niet ” sociaal”.
Conservatief links
“Links progressief”, zou een helderder frame zijn voor GroenLinks. Dat verklaart de ogenschijnlijke gelijkenis tussen D66 en GL, die er op de as progressief-conservatief zeker is, en framed SP en PvdA als “conservatief links”.
GroenLinks behoeft geen “waarheen, waarvoor” discussie, GroenLinks moet ophouden te weigeren de basisregels van hedendaagse politieke communicatie te aanvaarden en dat te vergoelijken als “nieuwe, inhoudelijke politiek”. Pas als gebleken is dat wij als partij fundamenteel niet in staat, of niet bereid zijn, ons dat kunstje eigen te maken, ben ik bereid de “bestaansrecht” vraag überhaupt te stellen.
Jorrit Nuijens (1980) is fractievoorzitter van GroenLinks in Amsterdam Centrum. Dit artikel verscheen eerder vandaag in dagblad Trouw.
