“Zoiets hebben we nog nooit gezien”, zegt de anchor van CBS News nog geen seconde na het einde van het debat. Het geruzie, de dichtgeknepen ogen, de aanvallen van Romney, de bijdehante opmerkingen van Obama. Je zag de twee kandidaten vechten om hun verdere carrière, en hun visie over hoe Amerika er de komende decennia uit zou moeten zien. Eigenlijk begint de race nu pas echt te lijken op de strijd die analisten eerder dit jaar verwachtten: alle remmen los, hard tegen hard, de verdeeldheid van Amerika teruggebracht tot een podium met twee presidentskandidaten.
Maar Obama was dit keer de duidelijke winnaar, ook volgens de opiniepeilingen. De grote vraag is: Is het genoeg voor hem? Twee weken leek hij op een klein jongetje dat straf kreeg van z’n ouders voor het in de fik steken van de schuur. Een gebogen hoofd, ontwijkende antwoorden, en soms een klein lachje alsof hij het eigenlijk wel tof vond om die schuur in brand te zien staan. Het resultaat van Obama’s gedrag? Romney stond voor de eerste keer VOOR in de race.
Vechten
Genoeg te doen voor Obama dus. Hij moest laten zien dat hij wilde vechten voor een tweede termijn en hij moest de ballon die was leeggelopen nieuw leven inblazen. Verder diende hij opnieuw uit te leggen waar hij het land heen wil nemen, en zorgen dat de Amerikanen de afgelopen vier jaar niet meer als een mislukking zagen. En dat allemaal zonder een botte hark te worden.
Obama’s eerste woorden van het debat? “Jeremy, your future is bright.” Bam. Met vurige ogen legt hij een jonge student uit hoe hij ervoor wil zorgen dat zijn medestudenten kunnen rekenen op een baan en een prachtige toekomst. Ik denk dat Jeremy een beetje in de war raakte van het feit dat Obama daarbij grote macro-economische onderwerpen aansneed, maar Obama werkte zijn punten netjes af wist in die eerste woorden de positieve essentie te vangen van wat hij vier jaar geleden Hope en Change noemde.
Het plaatje
Het beruchte split-screen van de vorige keer was er niet meer. Geen kans meer voor Obama om voor het oog van de natie naar de grond te staren terwijl hij op z’n kop kreeg dus. Dit keer hielp de regie Obama een beetje. Terwijl een defensieve Romney probeerde toe te slaan, stond Obama op de achtergrond te grinniken, te wiebelen en zelfs op een gegeven moment te knipogen naar de camera. Die vriendelijke glimlach van Romney van de vorige keer had nu een gespannen randje.
Ruzie
Een van de meest opmerkelijke momenten van het debat kwam na ongeveer 20 minuten. De twee kandidaten kregen praktisch ruzie op het podium over het redden van de auto-industrie en energiebeleid, en raakten verward in gekibbel over wie er het woord zou moeten krijgen. Ze kwamen zo dichtbij elkaar dat het bijna geen verrassing meer zou zijn geweest als Romney de president een duw zou hebben gegeven.
Het debat was bijna fysiek, met dat dicht bij elkaar komen staan. Het heen en weer lopen en het dicht bij de ander komen werd bijna net zo belangrijk als de details van het belastingbeleid. Op een gegeven moment werd Romney ook grof tegen de zittende president. “Ik denk niet dat iemand gelooft dat u een persoon bent die zich hard maakt voor olie en gas. Wacht, u krijgt zo een moment om te spreken. Ik ben aan het woord”. Obama probeert er tussen te komen. Romney: “Dat was geen vraag, dat was een opmerking.”
Op momenten dat hij niet bot was, gaf Romney een paar rake klappen, zoals de zin: “Obama doet het fantastisch als orator, maar het gaat erom wat hij de afgelopen vier jaar gedaan heeft”. Maar hij leverde op andere momenten zo sterk in, dat zijn optreden over de hele avond genomen weinig beklijfde.
Libië
Zo beschuldigde hij Obama van het niet helder benoemen van de aanslag op de ambassadeur in Libie op 11 september dit jaar. Volgens Romney noemde Obama de moord pas twee weken laten ‘een daad van terreur’. De debatleidster Candy Crowley moest eraan te pas komen om Romney er op te wijzen dat Obama wel degelijk het vrijwel direct over een terreurdaad had. De zaak houdt de gemoederen hier al een aantal weken bezig, maar het lijkt er op dat Romney zich vanavond heeft ontdaan van een van de stokken die hij had om mee te slaan.
En dus komen we weer op diezelfde vraag: Is het genoeg voor Obama om weer zijn oude voorsprong terug te krijgen? Nou, het directe effect van zijn goede optreden zal beperkter zijn dan zijn belachelijk slechte debat op 3 oktober, maar het zou een eerste stap kunnen zijn in een terugkomst voor de zittende president. Als je kijkt naar het gemiddelde van alle opiniepeilingen, dan zie je dat de voorsprong van Romney al weer flink aan het teruglopen is. Obama kan ervoor hebben gezorgd dat dat proces zich voortzet. We zullen zien hoe het gaat. Het volgende en laatste debat is over zes dagen.
Thijs Roes is Amerikadeskundige en journalist, en reist voor WarRoom De Jaap tijdens de verkiezingen door de Verenigde Staten. Hij duikt in de diepe kloof tussen links en rechts.
