Zwarte Piet, dat moeten we met zijn allen niet meer willen. Het is een koloniale erfenis waarin een grote groep zwarte slaven één blanke man dient. Het is een van de puurste vormen van racisme en eigenlijk buiten ons land en vooral in Amerika niet uit te leggen.
De verdediging van de traditie faalt keer op keer. Men stelt dan dat Zwarte Piet geen neger is, maar zwart is van het roet in de schoorsteen. Waarschijnlijk gebaseerd op de zin ‘ook al ben ik zwart als roet’. Ook dat is maar weinig steekhoudend. In een schoorsteen leer je immers geen accent, gaat je haar niet kroezen en worden je lippen niet groter. We kunnen er ook van uitgaan dat Piet geen vlekvrij pakje aanheeft dus de schoorsteentheorie is onzinnig.
Traditie
De andere tactiek om Zwarte Piet te verdedigen is dat het traditie is. Het is al jaren zo dus dat moeten we zo houden. Dat is natuurlijk een kul argument. Iets wat zo is hoeft niet voor altijd zo te blijven, zeker niet als het niet goed is. De hervormingsgezinden worden vaak fel aangepakt, maar zo gaat het wel vaker bij het afschaffen van belachelijke tradities. Op zich geen reden voor conservatisme dus.
Toch ga ik hier betogen dat de trouwe knecht niet hoeft te verdwijnen. Zwarte Piet is dan wel een karikatuur van een neger en het enkele feit dat een traditie nou eenmaal traditie is staat niet in de weg aan afschaffing, maar de pieterbaas is niet perse racisme.
Schoenzetten
Het verhaal van Sinterklaas zoals we dat nu vertellen stamt uit de 15e eeuw en is gebaseerd op een grote verscheidenheid aan verhalen en tradities. De traditie van het schoenzetten dateert uit 1427 en gebeurde in de Sint Nicolaaskerk te Utrecht.
Zwarte Piet doet pas halverwege de 19e eeuw zijn intrede, als helper van de Sint en hoewel hij zijn naam pas negen jaar later kreeg was hij inderdaad zwart. Hij was aanvankelijk alleen. Later zijn er meer Pieten bijgekomen om het Sinterklaasfeest wat meer spektakel te geven. Want zeg nou zelf wat is er leuker dan één Piet? Juist: 30 Pieten!
Karikatuur van ‘de neger’
De Zwarte Piet van vandaag de dag is dus gebaseerd op de Zwarte Piet uit 1850. De helper van de Sint met een donkere huidskleur. Hij is geen slaaf van de Sint en is dat ook nooit geweest. Als hij blank was geweest had niemand ooit geopperd dat hij een slaaf was en enkel het hebben van een donkere huidskleur zou hier ook geen verandering in moeten brengen.
Zit er dan echt niets racistisch aan Zwarte Piet? Jawel, Zwarte Piet is al jaren lang een karikatuur van ‘de neger’. Grote gouden oorringen, kroeshaar, lenig, grote lippen en een wat dommig accent. Deze karikatuur is racistisch en niet meer van deze tijd, maar stamt uit een tijd dat we in Nederland nog niet zo multicultureel waren als nu. Dat maakt de karikatuur niet goed en gelukkig is er een kentering waar te nemen, de gouden oorringen worden tegenwoordig weggelaten en ook het dommige accent blijft gelukkig steeds vaker achterwege.
Blank, groen of paars
Dit is een goede ontwikkeling en deze mag ook best worden doorgezet. Zwarte Piet moet de Sinterklaas-knecht zijn die toevallig zwart is, en niet de knecht omdát hij zwart is. Natuurlijk kunnen we ook meteen een einde maken aan de discussie en hem blank maken, of groen of paars. Maar dat lost het probleem van racisme niet op.
Het wordt tijd dat de mensen die niet kunnen geloven dat een rijke, oudere blanke man een zwarte helper kan hebben zonder dat er sprake is van slavernij, racisme of onderdrukking, kaartjes kopen voor deze film en zich vervolgens afvragen of het racisme in de traditie zit of in zichzelf.
