‘Het persoonlijke is politiek’, zei dolle mina Hedy d ‘Ancona al eens. Ook bij formatiebesprekingen kennelijk. Wat ging er mis bij de VVD? Alle reconstructies tonen één ding aan: Stef Blok is de verliezer geweest tijdens de onderhandelingen. Hoe kon het gebeuren dat de anders zo alerte en dossiervaste fractieleider nat ging?
1) De onderhandelingstactiek
KPMG-consultant Wouter Bos had een vernuftig kaartspel in elkaar gedraaid om de onderhandelingen tussen de sociaaldemocraten en liberalen te versoepelen. Hierbij was een 80-20 regel ingebouwd. Elke partij mocht een prioriteit-kaart trekken die voor 80 procent werd uitgevoerd.
De partij die het topic géén waarde toekende, kon daar 20 procent van zijn eigen gading instoppen. Ook de zorgpremie was zo’n punt. VVD wilde een stelselherziening, de PvdA een inkomens-afhankelijke premieheffing. De PVDA kreeg z’n zin, en toen ging het mis. Stef Blok mocht bepalen waar de pijn viel. Bij deze keuze was hij véél te meegaand met de socialisten. Bij een grens boven 66.000 euro haalde hij de trekker over. De middenklasse moest maar eens betalen. Misschien had het er te maken dat hij financieel zelf behoorlijk boven deze dodelijke demarcatielijn zat met zijn Kamerlidsalaris, maar pijnlijk was het wél.
2) Blok, het cijfergeweten van wiskundestuntel Rutte, was moe
Blok en Rutte zijn tamelijk kwieke jongens, maar halen het niet bij energiebom Samsom. De cijferfreakerige PvdA-leider las alles en kende de consequenties achter de cijfertjes, terwijl Blok steeds vaker klaagde over tijdgebrek en details. The devil is in the details, zeggen meester-onderhandelaars altijd. Blok is in zijn nek gebeten door een vampier die van kleine lettertjes houdt.
3) Blok werd toch minister dus die paar extra te betalen rotcenten interesseerde hem niet meer
Blok’s aanstaande promotie bood hem bovendien de ruimte om nog lakser te worden met de huishoudbudgetten van zijn achterban. Dat Samsom zichzelf benadeelt is nog enigszins logisch vanuit zijn politieke perspectief, maar dat Blok geen seconde aan zijn eigen portemonnee (en die van zijn achterban) heeft gedacht is te wijten aan een kleingeestige kruideniersmentaliteit. “Ik kan het nu toch rooien met mijn nieuwe ton plus salaris. Dus, fuck it. We doen het.”
Hoe lost hij dit op? VVD-ers haten PvdA-ers die altijd opnieuw kwamen onderhandelen na een gedane deal. Gerrit Zalm had in zijn jaren als financiënminister een bloedhekel aan minister Ad Melkert als deze weer om meer geld kwam jengelen, nadat de begroting was goedgekeurd. De rollen zijn omgedraaid. De VVD staat in de achteruit. Halbe Zijlstra mag de zooi gaan opruimen en in het land broeit de woede.
Dit weekend startte op Facebook al een petitie: Stop de Nivelering van de zorgpremie.
