Onlangs maakte ik met een kameraad een wandeling over de Grote Markt te Brussel. Terwijl de geurige walmen van versgebakken wafels ons tegemoet stroomden en een kil winterzonnetje afketste op de verweerde straatstenen, viel mijn blik op een groot bouwwerk dat midden op het plein gestalte begon te krijgen. “Zijn ze hier een kerstboom aan het bouwen?”, vroeg ik. “Nee,” antwoordde mijn kameraad, “het stadsbestuur van Brussel heeft besloten dat er dit jaar geen kerstboom komt. Ze zijn van mening dat een kerstboom te choquerend is voor moslimimmigranten. Ze zouden zich door een kerstboom geprovoceerd kunnen voelen, en dus heeft het bestuur van zo’n feestboom afgezien. Ze kiezen nu voor een vieringvorm die minder cultureel beladen is dan een kerstboom.”
Geconfronteerd met dit nieuwsfeit kwamen er direct enkele vragen in mij op. “Is dit echt iets wat minderheden willen?”, was zo’n vraag, “Waarom schaffen ze de kerstboom af? Om lippendienst te bewijzen aan clubjes fundamentalisten als Sharia4Belgium?”
Historische verbondenheid
De ervaring leert dat de initiatieven om onder andere kerstbomen, negerzoenen en zwarte pieten met Sinterklaas af te schaffen gewoonlijk niet breed gedragen worden door de minderheden zelf. Nee, deze zijn doorgaans het werk van een zelfverklaarde voorhoede die voorop wil lopen in alles wat multicultureel is.
“Maar lang niet alle Brusselaren zijn islamitisch – hebben zij dan geen rechten?”, was een andere vraag. “Brussel is een historische stad, en de christelijke vieringsymbolen zijn nauw verbonden met de historie. Heeft de meerderheid, die bestaat uit niet-islamieten, dan geen recht om daar iets van terug te zien?”
Gematigdheid belonen
Maar blijkbaar doen dergelijke vragen er niet toe in een bestuurscultuur die volledig doordesemd is met politieke correctheid. Dat er een grote socialistische partij in Brussel al jaren aan de macht is, die tijdens de verkiezingen als vanzelfsprekend gesteund wordt door haar diepgewortelde netwerk van immigranten en politieke cliënten, zal ongetwijfeld een rol gespeeld hebben.
In een cultuur die streeft naar harmonie is het gewoon dat christenen, humanisten en moslims ieder hun eigen vieringen hebben. Bij deze vieringen nodigt men dan buren, vrienden en kennissen uit, ongeacht hun religieuze of politieke voorkeur. Zo ontstaat tussen de diverse groepen naar verloop van tijd enige binding en wederzijdse goodwill.
Het is een veel betere strategie om tijdens een feestdag als bijvoorbeeld kerstmis een warme hand uit te strekken naar islamitische stadgenoten en hen te vragen om de viering bij te wonen. Zo beloont men de gematigden, de mensen die uiteindelijk over de culturele barrières heen zullen kijken om het publiek belang te zien.
Etnische tegenstellingen
De strategie waar het Brusselse stadsbestuur nu voor kiest is het bewust politiseren van culturele symboliek. Feesten zullen niet meer tot verbinding en gemeenschapszin leiden, maar zullen de scheidslijnen worden van etnische tegenstellingen. Hiermee beloont men slechts de radicalen.
Ook aan de belangen van toekomstige generaties wordt niet gedacht, want wat voor signaal geeft men hiermee af? Dat wie kerstmis viert met een feestboom zich dient te schamen? Want blijkbaar associeert men de kerstboom (die van oorsprong niet christelijk is maar Noords-Germaans), met imperialisme, uitbuiting en onderdrukking van minderheden.
Besmette cultuur
Op deze wijze conditioneert men de minderheden te denken dat je in de Europese politieke cultuur alles kunt bereiken zolang je maar militant bent, zolang je maar misbruik maakt van gevoeligheden als de kruistochten, slavenhandel en de holocaust. Ondertussen gaat men aan het feit voorbij dat er ook in Afrika racisme bestaat tussen verschillende stammen, dat onder islamitische regimes meer slaven verhandeld zijn dan onder Westerse, en dat de kruistochten mede ontstaan zijn door de gewelddadige afpersing van christelijke pelgrims op weg naar Jeruzalem.
Maar dat alles mag natuurlijk niet benoemd worden – nee, in het wereldbeeld van de multiculturele voorhoede is het Westen hoe dan ook imperialistisch, en alles wat ze aan de wereld heeft nagelaten is sowieso fout. Of het nu gaat om culturele rijkdom, wetenschappelijke vooruitgang of heldendaden verricht in naam van de vrijheid; zelfs de kerstboom is in hun ogen “besmet.”
Nihilistische politiek
Dit is geen abstracte theoretische discussie maar iets dat het dagelijks leven raakt – dat er straks geen kerstboom op de Grote Markt zal staan vloeit direct uit het voorgaande voort. Wat is de volgende stap, dat mensen zich niet meer thuis mogen voelen in het land waar zij geboren zijn?
Sommigen zullen redeneren: “Ach, het is maar een kerstboom, iets kleins als een cultureel symbool is uiteindelijk niets om je druk over te maken.”
Maar dit is juist iets om je druk over te maken, want wie zichzelf eenmaal begint te censureren neemt bewust het risico van een glijdende schaal. “Om commotie en polarisering te voorkomen…” kan altijd een argument zijn en dus eigenlijk nooit. Bij het verbieden van de kerstboom voert men dan geen maatschappelijke discussie meer over waarden; men gaat voorbij aan de inhoud en handelt louter met het oog op de stabiliteit van het geheel. Nihilistische politiek.
Shariawetgeving
Ondersteund door deze zelfcensuur kan zo uiteindelijk stapje voor stapje iets extreems als de shariawetgeving worden ingevoerd. Of elementen daarvan, als daar maar genoeg stemmen voor zijn. “Wat zijn de wortels van dit doorgeslagen politiek-correcte denken?”, was de vraag die tenslotte bij mij opkwam.
Ten eerste het marxistische, betuttelende denken dat de moslims en immigranten als “zielig” en “achtergesteld” ziet, en zich in hun naam wil wreken op de “bovenbouw,” wat wil zeggen de christelijke tradities en Westerse beschaving, dat de socialisten beschouwen als een verlengstuk van het grootkapitaal.
Neoliberalisme
Daarnaast is er natuurlijk de fundamentalistische Islam, die er sowieso naar streeft waar het kan politieke invloed uit te oefenen om de geloofsregels van de Koran en Traditie tot staatsrecht te maken. Als eerste stap moeten daarvoor de symbolen van andere godsdiensten uit het publieke domein worden geruimd. Deze stap is nu genomen. In Brussel, nota bene het centrum van de Europese politieke macht.
De laatste kracht die het publieke culturele leven ondermijnd is het neoliberalisme. De stroming die stelt dat aan waarden, ethiek en cultuur geen bijzondere status toekomt, dat het binnen een rechtsstaat enkel dient te gaan om de democratische procedure. Vanuit dit denken doet het er niet toe dat de antieke beschaving, christelijke religie en het gedachtegoed van de verlichting ons als Westerse cultuur maken tot wie wij zijn – als er een meerderheid voor is kan dit alles worden weggestemd. Buiten de procedure is er immers geen morele autoriteit en dus is vanuit neoliberaal oogpunt levensbeschouwing bestuurlijk irrelevant. Dit is voor de neoliberaal geen punt omdat hij er in zijn hart van uitgaat dat iedereen zijn bestaan uiteindelijk wil inrichten in overeenstemming met het Westerse levenspatroon.
Culturele waarden
Beperk de overheid tot een minimum en geef alle ruimte aan de markt, dan zal er uiteindelijk één grote globale, kosmopolitische consumentencultuur ontstaan. Dat er mensen en zelfs hele volksstammen zijn die de American Dream bewust afwijzen, zich liever onderwerpen aan een spirituele roeping of theologisch dogma, zelfs bereid zijn zich daarvoor op te offeren, is iets dat de materialistisch ingestelde neoliberaal zich niet kan indenken.
In tegenstelling tot een neoliberaal doorziet een liberaal dat de menselijke ontplooiing een zinvol maatschappelijk leven vereist. Naast het privédomein kent het menselijk leven een publieke ruimte, en om zinnig te kunnen interacteren binnen die ruimte zijn bepaalde gedeelde waarden onmisbaar – al was het alleen maar om een zinvol gesprek te kunnen voeren. Denk ook aan het economische leven, dat om te kunnen floreren een inbedding vereist van waarden als betrouwbaarheid en punctualiteit. Culturele waarden doen er juist wel toe, want deze bepalen uiteindelijk je mindset, het begrip dat je van de wereld hebt en hoe je er mee interacteert.
Militanten
Voor een maatschappelijk leven waarin niemand zich herkend is uiteindelijk niemand bereid zich in te zetten. Het afschaffen van de kerstboom is een stap op weg daartoe. Het is altijd vanuit gedeelde waarden dat mensen bereid zijn zich in te zetten voor zaken als burgerbelangen, goede doelen en de publieke zaak. Nooit vanuit een neoliberale staat die leeg is qua inhoud en alleen bestaat uit procedures.
Mocht zo’n staat ooit werkelijkheid worden, zullen burgers een basis ontberen om zich rond te verenigen. Dus zal de staat ironisch genoeg juist meer taken voor haar rekening moeten nemen. Of de meest militanten verenigen zich, en voeren via de democratische procedure bijvoorbeeld de sharia in.
Superioriteitscomplex
Mijn conclusie luidt dat met het afschaffen van de kerstboom men de radicalen beloont. Bij het elimineren van christelijke en Westerse culturele symbolen profiteren degenen die baat hebben bij verdeeldheid. Als je woont in een land met een andere cultuur, is het ongepast om van die cultuur te eisen dat deze zich aanpast aan jou. Er zal een gevoel ontstaan van: “Wij zijn moreel superieur, want zij passen hun culturele uitingen aan de onze aan. Dus als minderheid staan we staan boven de rest.”
Een superioriteitscomplex, om van neigen naar onderdrukking nog maar te zwijgen.
