November 2012, nog maar 7 maanden geleden, trad het kabinet van VVD en PVDA aan. Het is niet heel gebruikelijk om dit vanuit een andere partij te zeggen, maar ik had een zeker gevoel van enthousiasme bij het idee dat er weer een stabiel kabinet zou komen. Na de vreselijke samenwerking van VVD en CDA met de PVV lag er een kans voor een stabiel landsbestuur via het midden. Uiteraard had ik ideologisch flinke bedenkingen bij het regeerakkoord. De economische crisis vraagt echter om duidelijkheid. Duidelijkheid naar mensen toe die in onzekerheid leven. En duidelijkheid naar de financiële markten. Inmiddels moet ik helaas concluderen dat er van beide nog niets terecht komt.
Het kabinet sleept zich voort van rel naar rel. Splijtende discussie over de zorgpremie, de woonplaats van staatssecretaris Verdaas, de houdbaarheid van zorgenkindjes Teeven en Weekers, strafbaarstelling illegaliteit. Niet de onderwerpen waar je als kabinet in crisistijd om wilt worden herinnerd.
Er wordt natuurlijk geprobeerd brede akkoorden te sluiten. Het sociaal akkoord, het zorgakkoord, het woonakkoord. Ondertussen komt er niets terecht van noodzakelijke hervormingen. Ook is de steun in de Eerste kamer hoogst onzeker, en weigert het kabinet om de akkoorden door te laten rekenen door het CPB. Een teken aan de wand?
Hoe dan verder? Zijn Rutte en Samsom in staat om gezamenlijk leiderschap te tonen? Ik ben bang dat de komende tijd zal blijken dat zij meer met interne partijpolitiek bezig moeten zijn dan met het landsbestuur. De achterban van de PVDA heeft ogenschijnlijk de rijen gesloten, maar de interne onvrede is groot. Dan kunnen er slechts twee dingen gebeuren. De PVDA fractie stemt in met strafbaarstelling van illegaliteit en het smeulende vuur laait weer op. Of de VVD gaat om, wat in hun achterban zal leiden tot het gevoel dat de grootste partij de facto machteloos is. Er is natuurlijk een derde meer onzuivere optie. De partijen houden elkaars bewindslieden in het zadel zolang hen dat op andere dossiers goed uitkomt. Daarmee hou je elkaar gevangen in angst voor gezichtsverlies, maar dat is het type politiek waar meestal niemand beter van wordt, laat staan dat het nog uit te leggen is aan Nederland.
Donkere perspectieven dus in zware tijden. Er lijkt maar één kansrijke uitweg. Laat het gesloten akkoord los, maar laat het kabinet niet vallen. Ga vanuit een schone lei op zoek naar nieuwe samenwerking. Een echte leider geeft geen antwoorden, maar stelt de juiste vragen.
Pieter Kos is fractievoorzitter GroenLinks Leiden en voormalig kandidaat voorzitter GroenLinks.
