Een van de best bewaarde publieke geheimen is dat VVD minister Jeanine Hennis-Plasschaert Nederland zonder gêne het Europese leger in rommelt. In haar toespraak eind mei op de Berlin Strategy Conference heeft ze nationale en Europese soevereiniteit opnieuw gedefinieerd. Het is een mooie vrouw, ze staat op mokkels.nl, en met zoveel woorden gaf ze in Berlijn uitleg dat je feitelijk als individueel land van de Europese Unie geen volwaardig leger nodig hebt.
Als je maar kan rekenen op de samenwerking met de andere Europese partner met wie je ‘shared capabilities’ hebt. Als de taken van de nieuwe Europese Commissie na de verkiezingen van 2014 verdeeld worden zou zij een prima eerste Commissaris van Defensie zijn. Waarom staat dat niet in het conservatieve 54 puntenplan van het kabinet?
Het is al langer bekend dat de verhoudingen tussen de defensie-uitgaven van de VS en de landen van de EU scheef liggen. In Europa is bezuiniging en samenwerking een noodzaak, terwijl Obama feitelijk weinig voor elkaar krijgt om de gigantische kostenstijging sinds september 2001 in te dammen. Dat blijft merkwaardig. Iedereen mag zelf weten hoeveel hij investeert voor sloten op zijn deur, de eigen dynamiek van de Amerikaanse defensiebudgetten geven geen antwoord op de vraag hoe het kan dat andere machtsblokken met substantieel lagere defensiebudgetten niet onder constante oorlogsdruk staan.
Hoe onveilig is de gemiddelde Amerikaan in 2016 als de helft van het leger en als een gezwel voortwoekerende extra opgerichte veiligheidsdiensten verdwijnt? Is er iemand die dat uitrekent? Dan zijn de budgetten nog steeds significant hoger dan tijdens het eenmalige incident van de aanslagen op de Twin Towers. Zijn mogelijke opvolger van de conservatieve partij Rand Paul wacht hierin een belangrijke taak. Hoeveel Europese soldaten zouden nog leven als zij niet meegesleurd waren in de massahysterie van toen? Hoeveel invaliden hadden nog benen?
Wie kijkt naar de werkelijke veiligheidsdreiging voor zowel Europa als de VS ziet dat een herstel in de balans van wederzijdse verplichtingen eerder ligt in het omlaag brengen van de uitgaven van de Atlantische bondgenoot aan de overkant, dan dat de Europese partners in moeten zetten op een hoger budget. Aan beide zijden van de oceaan zijn miljardenbesparingen mogelijk die recht doen aan de gevaren voor de eigen bevolking. Het Nederlandse kabinet verkoopt dat als een stofzuigerfabrikant onder de titel ‘veilige wereld, veilig Nederland’.
Een paradoxaal verschijnsel is dat er allang een Europese legermacht zou zijn als september 2001 geen roet in het eten had gegooid. Rond 2000 bestonden plannen om een Europese legermacht van 60.000 militairen op te richten. Die waren ook ongeveer rond. De onderhandelingen liepen nog eens vertraging op doordat NAVO partner Turkije hier allerlei voorwaarden verbond. Nederland gooide eerst zijn kont in de krib, maar werd later opeens voorstander van deze omissie. Dat raakte op de achtergrond na het Twin Towers incident. Nu draagt Nederland met Patriot raketten in Turkije bij aan het beveiligen van de Uniegrenzen tegen de instabiliteit in Syrië, maar wie weet waar de risico’s over tien jaar liggen?
Waar iedereen het wel over eens lijkt is dat het scenario van elkaar met militaire middelen bevechtende landen van de EU minder voor de hand ligt. Toch is het idee dat elk land onder het kopje soevereiniteit zelf moet kunnen bepalen wanneer ze welk militair instrument inzet zo beangstigend geworden dat een Europees leger ver weg lijkt. Maar is dat niet voornamelijk te danken aan het gemak waarmee de individuele landen zichzelf hebben laten meeslepen in de oorlogen in Irak en Afghanistan?
Dus lijkt het logisch dat als je elkaar niet aanvalt de volgende stap is dat je elkaar verdedigt. Een onverkwikkelijk feit is dat het de voorzitter Barroso van de EU Commissie is die destijds de presidenten Bush van de VS, Blair van Engeland, en de Spaanse president op de Azoren bij elkaar riep en de heren warm maakte voor de onzinnige oorlog in Irak.
Ik weet niet of de Britse premier Cameron de demonen onder zijn Eurosceptische bevolking gerust kan stellen met het 54 punten plan van het Nederlandse kabinet. Het lijkt mij dat in 2016 onder het volgende EU voorzitterschap van Nederland drastischer discussies plaats zullen vinden over de urgente en noodzakelijke hervormingen van de Unie. Op defensiegebied zijn dan tussen Nederland en Duitsland al onomkeerbare stappen gezet. Hoe ga je soevereiniteit verdedigen als het ene land alleen de helikopters heeft en de andere partner de tanks? Overigens vormen delen van de Nederlandse en Duitse krijgsmacht al sinds 1995 het eerste Duits-Nederlandse legerkorps.
Angstbeelden voor een Europese defensiemacht zijn niet onlogisch met figuren als secrataris generaal Anders Fogh Rasmussen of erger nog zijn voorganger Jaap de Hoop Scheffer. Beide leken vooral schoothondjes van de VS met militaire interventie als hoofdgerecht op het menu. Zijn dat Europese waarden? Willen wij wapens en interventie exporteren of democratie, rechtsmacht, en menselijke samenlevingen. Dat is de vraag bij de taakverdeling voor de nieuwe Eurocommissarisen.
Vergelijken we de barones Ashton, huidige Commissaris van de External Action Service van de EU met mevrouw de minister Hennis. De barones Ashton heeft zowel defensie als buitenlandsbeleid in haar portefeuille, maar is bij vele Europeanen een volslagen onbekende. Of ze nou in Yekatarinburg bij Putin zit of in Singapore een speech houdt bij de Shangri-La Dialogue tussen de Aziatische partners. Uiterlijk moet minder belangrijk zijn in beleidsvraagstukken dan inhoud, ik geloof dat veel internationale hoogwaardigheidsbekleders aan de lippen van mevrouw Hennis zullen hangen als zij de eerste Eurocommissaris van defensie wordt. De buitenlandcomponent aan iemand anders overlaat.
En uitlegt waarom het best een onsje minder kan als wij maar een gemeenschappelijk EU defensiebeleid voeren met een eigen leger. Laten we die twee taken scheiden. Het is geen kwestie van de traditionele EU salamitactiek, waarbij je zaken die je niet wilt langzaam door de strot worden geduwd. Ze was Europarlementariër, dus ook nog een vakvrouw.
Parmaham wordt meestal iets dunner gesneden dan salami. Als je dat eenmaal in je mond hebt gestopt, vergeet je alle bezwaren. Zelfs zonder de klassieke Italiaanse mozzarella is het bijzonder lekker. Daar kan geen lach of dimsum van Xi Jinping tegenop. Of hebt u liever een Amerikaanse hamburger van McDonalds?
Mail reacties naar [email protected]
