Als iets in onze wereld in een kwaad daglicht staat is het wel discriminatie. Of het nu gaat om kleur dan wel om seksuele geaardheid. Anti-apartheid en etnische zuivering zijn vieze woorden die de tijd oproepen van uitsluiting en uitroeiing.
Desondanks is het in het Amerika waarin Obama de eerste zwarte president werd, nog altijd slecht gesteld met de rechten van de zwarte bevolking en van de kleurlingen zoals de latino´s. Het homo-huwelijk blijft er omstreden.
Als staat kent Cuba het discriminerende embargo. De Cuba-crisis van 1962 dreef het eiland weg van wat door het Westen als de fatsoenlijke wereld werd gezien. Onder aanvoering van de Verenigde Staten werd na het in 1958 afgekondigde wapenembargo, in 1962 het handelsembargo ingesteld. Het leverde Cuba uit aan landen die anti-westers werden genoemd. Maar laat me het over de hypocrisie en het hypocritisch gebruik van handelsembargo´s verder niet hebben.
Door dat embargo kreeg Fidel echter wel een machtig wapen in handen om in eigen huis eensgezindheid te smeden. Om de schuld van de tekorten aan de overbuur te wijten en om steun te zoeken bij staten die het Westen aanmerkte en aanmerkt als boevenstaten. Om aansluiting te zoeken bij het verzet in Zuid-Afrika, bij landen als Noord-Korea, Vietnam, China en dichter bij huis Venezuela en Bolivia. Met name de Bolivariaanse Aliantie (ALBA) heeft veel betekend voor het ontstaan van de zelfverzekerdheid en eigenwaarde van Latijns-Amerikaanse landen. De vermeende effectiviteit van uitsluiting door het Trans-Atlantische Westen maakte het Trans-Atlantische Westen tot een gemeenschappelijke tegenstander. En niets is zo effectief voor het gevoel van volksverbondenheid als het moeten strijden tegen één gemeenschappelijk gevoelde bedreiging.
Uitsluiting is altijd een centraal thema in het project van de revolutie geweest. Direct na de revolutie werd een streep gehaald door uitsluiting op basis van kleur en geslacht. Vrouwen zijn in Cuba volledig gelijkwaardig aan mannen. Kleur heeft geen enkele invloed op onderlinge relaties. Zoals José Martí het krachtig formuleerde: no hay odio de razas porque no hay razas (er bestaat geen rassenhaat omdat er geen rassen bestaan). Ofschoon, ofschoon… men bij de Cubanen negatieve kwalificaties hoort over negritos en negritas als het over delicten gaat zoals roven en prostitutie. Prostitutie die er volgens officiële opvattingen niet zou zijn. Zeker, er zijn in Cuba geen hoerenwijken en er bestaan geen bordelen. Maar hoe houdt men het theater van liefde en lust van de straat?
In Cuba golden lang negatieve opvattingen zowel over de betaalde ‘liefde’ als over homoseksualiteit. Betaalde ‘liefde’ zou uitbuiting en minachting zijn. En nog altijd ziet men dat zo. Homoseksualiteit werd, zoals elders in de wereld, als een aberratie gezien. Maar op die zienswijze keerde men in Cuba terug. Fidel gaf toe dat hij met het uitdragen van zijn opvatting de homoseksuelen groot onrecht had aangedaan en moest, zoals dat heet, naar Canossa gaan. Heden ten dage staat Mariela Castro, de dochter van Fidel´s broer Raúl op de barricaden als het om de rechten van de homoseksuelen gaat.
Mariela Castro, een seksuologe, zou je in dat opzicht wel de Goedele Liekens van Cuba kunnen noemen.
Onlangs stond homoseksualiteit centraal op een expositie in La Acacia, een kunstgalerie vlak achter het Teatro Nacional in Centraal Havana. Onder de verzamelnaam sex in the city opende de galerie een wereld die, zelfs voor Nederlandse begrippen, vragen over de vrijheid van meningsuiting en vragen over openheid en identiteit zou oproepen.
Hoe ver staat Cuba af van haar voormalige voedster met wie het eiland door een navelstreng was verbonden: Rusland, waar homowetten zijn uitgevaardigd en het openbaar uitdragen van homoseksualiteit strafbaar is. Maar de Olympische winterspelen in de Russische stad Sotsji worden nauwelijks door een boycot getroffen. Die show must go on!
Hoezo vrijheid?
Wil Heeffer
