In een zaaltje van het Europees centrum voor ruimtevaart (ESTEC) in Noordwijk zitten zestien kinderen op de grond. Hoogbegaafde jongens en meisjes uit groep zeven en acht die het speciale Da Vinci-onderwijs volgen. Het is wachten op hoog bezoek: André Kuipers kan ieder moment binnenlopen om de jonggeleerden een rondleiding te geven in het kader van het Weekend van de Wetenschap. Voor de gelegenheid dragen de kinderen een blauwe overall, behalve Robin; hij mag het astronautenpak aan. Met bijpassende helm. Terwijl André Kuipers de deur van het zaaltje opent bespreken de kinderen vast de laatste ontwikkelingen in de ruimtevaart. “Mars wordt een kolonie.”
Meester Hans, bijnaam Mees, maant zijn leerlingen tot stilte als Kuipers het woord neemt. “Hoe werkt de wereld om ons heen?” vraagt de Amsterdamse ruimtevaarder zich openlijk af. “Hoe ziet de wereld er over twintig jaar uit?” Een stilte. “Duurzaamheid en evenwicht op onze planeet, dat is belangrijk. We kunnen het alleen bereiken dankzij wetenschap en technologie.”
De kinderen zijn plots bij de les. Wetenschap klinkt als profvoetbal voor het pientere grut, al lijkt niemand zich voor sport te interesseren. De klemtoon ligt op kennis. Voor, tijdens en na het verhaal van ‘meneer Kuipers’ worden vingers geduldig de lucht in gehouden om alle vragen beantwoord te krijgen.
“Waarom hangt er eigenlijk boven in de zaal een klok ondersteboven?” vraagt een oplettend blond ventje tijdens de rondleiding aan een begeleider van ESTEC.
“Dat weet ik niet,” is het antwoord. “Maar de klok hangt zo hoog, daar kunnen we niet bij. Dus..”
“Onzin, jullie hebben die klok zelf zo hoog opgehangen,” onderbreekt het ventje. Hij lacht: “En verkeerd opgehangen.”
Kuipers praat de rondleiding met sprekende voorbeelden aan elkaar. Een ruimtestation is zo groot als een voetbalveld, het lijkt van binnen op een passagiersvliegtuig zonder stoeltjes en je slaapt al zwevend in de lucht. “Dan lig je altijd in een goede houding,” wordt opgemerkt. Kuipers knikt.
Dan de vraag: “Hoe kan je je haren knippen of jezelf scheren als er geen zwaartekracht is? Het is natuurlijk niet ideaal als alle kleine haartjes door de cabine zweven.”
“Een zak over je hoofd,” stelt de jongen met de minste concentratie voor.
“Nee, niet doen.” antwoordt Kuipers vaderlijk. “Hou er dan liever een stofzuiger bij.”
In de hoek van het zaaltje ligt een stukje van planeet Mars. Net echt, althans. De kinderen zijn op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rond de planeet. Er is water op Mars gevonden en het plan bestaat om over tien jaar een aantal mensen met een enkeltje naar de Rode Planeet te sturen. Voorgoed, dus. En daar wordt dan een televisieprogramma van gemaakt. Kuipers staat er sceptisch tegenover.
“Ik ben er van overtuigd dat er in de toekomst een kolonie wordt gesticht op mars, zoals de laatste tijd in de media wordt geschreven. Maar voorlopig is dat nog niet aan de orde. Het is een enorme onderneming qua veiligheid en kosten. Mars heeft bijvoorbeeld geen magnetisch veld. Een magnetisch veld beschermt tegen de straling van de zon, de dichtstbijzijnde ster. Als je daar wilt verblijven zal je dus onder de grond moeten leven, anders word je eenvoudigweg dood gestraald.”
“En ander probleem is de kou: het kan op Mars zomaar -140 graden worden. Er is geen atmosferische druk, geen zuurstof, dus je zal altijd een ruimtepak moeten dragen. Dan heb je ook de reis die zo’n zeven maanden duurt. Onderweg kun je worden gedood door straling als er zonnevlammen richting het ruimteschip gaan. Eenmaal aangekomen moet je overlevingstechnieken beheersen die momenteel nog worden onderzocht. En die heb je niet zomaar onder de knie.”
Ondanks de kritiek zou Kuipers zelf in de toekomst wel graag een tijdelijk bezoek aan de planeet brengen. “Maar het gaat nog tientallen jaren duren voordat een reguliere missie mogelijk is, dat lijkt niet voor mij weggelegd te zijn.”
“Er wordt wel steeds meer duidelijk over de planeet. We hebben robots rondlopen die metingen verrichten, we weten dat er vroeger vulkanisme op Mars is geweest en waarschijnlijk was er ook vloeibaar water, maar we hebben nog steeds geen sluitend bewijs dat er leven kan ontstaan op een tweede planeet in ons zonnestelsel. Daar zijn we heel nieuwsgierig naar. Binnen een paar jaar vertrekt de Marsrover naar boven en we hopen dat die kan uitzoeken of er leven mogelijk is.”
De kosten voor het stichten van een kolonie zijn vooralsnog enorm hoog. Middels de uitzendrechten van een televisieprogramma dat wereldwijd enthousiaste burgers selecteert en tegen elkaar laat strijden om voorgoed naar Mars te verhuizen, kan een groot deel van de rigoureuze emigratie worden bekostigd.
“Ik snap het allemaal wel, reizen naar de ruimte is voor velen een obsessie. Maar om mensen via een televisieprogramma te selecteren lijkt me een uiterst riskante onderneming. Ik denk ook niet dat het gaat lukken: zou de maatschappij zo veel geld in een dusdanig risicovol project willen stoppen? Geen goed idee, als je het mij vraagt.”
De rondleiding is bijna ten einde. Robin, de jongen in het astronautenpak, tikt Meester Hans aan. “Mees, ik krijg hoofdpijn van die helm. Mag-ie af?”
Meester Hans lacht en knikt.
“Mees, dit blauwe pak is bloedheet. Mag ik het alsjeblieft uittrekken?” vraagt een meisje met vlechtjes.
Wederom geen probleem.
“Ach, kijk nu. Frank is opgesloten in de ruimtecapsule,” zegt de jongen zonder concentratie tevreden. Het klieren lijkt begonnen. “Tijd om naar huis te gaan,” besluit het blonde ventje wijselijk. Volgens die klok is het inmiddels toch al half acht ‘s avonds.”
Zelfs André Kuipers moet op het laatst vechten voor aandacht
Robin stelde zelf de diagnose: ‘hoofdpijn’
De ergernis van een slim blond ventje
