De medewerkers van de publieke omroep zijn het zat, meer dan zat zelfs. Daarom gaan ze morgen naar het Malieveld. Lekker op onze kosten demonstreren. Want de publieke omroep heeft jaarlijks een half miljard nodig om zich zelf draaiende te houden. Ter vergelijk, de vorige Griekse publieke omroep ERT werkte vele malen goedkoper en werd gesloten. Van sluiting is er bij ons geen sprake. Bezuinigen moeten ze wel: 100 miljoen euro krijgt de publieke omroep minder. Maar demonsteren is niet de juiste oplossing om de NPO draaiende te houden. Wel structurele hervormingen.
Om te beginnen mag de bezem wel eens door het aantal TV kanalen van de publieke omroepen. Naast 3 hoofdnetten, heeft men 10 digitale zenders en zijn er 14 regionale TV zenders. Dus er zijn in totaal 27 publieke TV zenders. Mag dat wat minder? Zelfs in China komt men met minder uit. Naast de 3 hoofdzenders zou een digitaal kanaal voor nieuws en politiek, een digitaal kinderkanaal en een cultuurkanaal moeten volstaan. Ook de regionale TV zenders kunnen opgedoekt worden door net als BBC One en France 3 de regionale omroepen op gezette tijden in te laten breken met regionaal nieuws. Alleen voor Omrop Fryslân als zender voor de Friestaligen kan een speciale regeling getroffen worden.
Vooral aan rechtse kant wordt vaak gepleit dat de publieke omroep het maar zonder reclame moet doen. Wel, op dit moment verdient de publieke omroep helemaal niets aan de reclame op radio en televisie. Al dat reclamegeld gaat regelrecht naar de overheid. Als de publieke omroep dan moet bezuinigen dan moet de overheid ook afzien van het incasseren van de reclame inkomsten. Men zou het de publieke omroep moeten toestaan om de programma’s een keer te mogen onderbreken voor reclame. Zoals dat nu in Ierland en Zwitserland ook al gebeurd. Natuurlijk moeten actualiteitenprogramma’s en religieuze uitzendingen reclamevrij blijven. Het onderbreken van programma’s voor reclame geeft de publieke omroep de gelegenheid om hun eigen inkomsten te generen.
De omroepverenigingen kunnen opgedoekt worden. Want wat voor nut hebben ze nu nog? De omroepverenigingen stammen immers uit de tijd van de verzuiling. Als beste voorbeeld geldt wel de VPRO. In de jaren 1920 opgericht als “Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep” heeft men in de jaren 1970 het protestantse van de VPRO wel helemaal laten varen. Maar de andere omroepen deden dat ook. Wie beseft zich immers nog dat de EO is opgericht door ontevreden NCRV leden die vonden dat de NCRV niet meer christelijk genoeg was? Nu hebben we omroepen voor jongeren, verongelijkte Telegraaflezers en ouderen. Maar dat is toch niet meer van deze tijd. Schaf toch af die handel. Een overstap naar het model van de VRT en de BBC zorgt voor meer duidelijke structuren. Men hoeft niet met de omroepverenigingen over ieder programma te bekvechten, de netmanagers krijgen dus meer ruimte om sneller te beslissen. Een bijkomend voordeel is ook de mogelijkheid om de programmagegevens te privatiseren. Net als in het buitenland worden de TV gidsen dan door uitgeverijen gemaakt en niet door de omroepvereniging zelf. Verder wordt de publieke omroep ontdaan van mogelijke politieke vooroordelen. Ook dat is een groot voordeel. Geen links of rechts geschreeuw meer op de publieke zenders.
Tenslotte kan de publieke omroep ook besparen op de programmering. Minder zelf maken en meer importeren. Dat betekent trouwens niet dat er alleen maar Amerikaanse pulp op de publieke netten te zien zou zijn. In Scandinavië, Groot-Brittannië en Frankrijk worden goede series en documentaires geproduceerd. Het moet wel heel raar lopen als daar geen interesse bestaat onder de Nederlandse kijkers. Ook de betere Amerikaanse series (Dexter, Homeland, Boardwalk Empire) horen op de publieke omroep thuis. Verder is het schrijnend dat er nauwelijks nog tijd is voor goede kookprogramma’s, programma’s over tuinieren of andere service programma’s. Vindt niemand het dan schandalig dat de commerciëlen met zwaar gesponsorde meuk die taak overnemen? Goede inhoudelijke programma’s over de hobby’s van een breed publiek zijn er op de publieke omroep niet te vinden. Terwijl dat toch een mooie taak is voor de publieke omroep.
Maar in Hilversum heeft men lak aan ieder voorstel tot hervormen. Liever willen ze geld steken in een constructie die verouderd en inefficiënt is. Ook schaamt men zich er niet voor om de kijker wijs te maken dat door de bezuinigingen sommige programma’s moeten verdwijnen. Dit soort claims bewijst alleen maar dat de publieke omroep een geldverslindend verhikel is dat door middel van bezuinigingen toch zo snel als mogelijk tot hervormingen moet dwingen. Zonder deze bezuinigingen en hervormingen is er van goede publieke televisie geen sprake. Dus de regering moet zich niet laten chanteren door de publieke omroep en gewoon doorzetten. De publieke omroep moet hervormd worden of men dat leuk vindt of niet. Het huidige systeem is te duur en te ouderwets. De bezem er door dus.
Jeroen Adema is ook op Twitter: @DerAdema
