Het zit de katholieke kerk ook niet mee. Net nu er een aansprekende nieuwe Paus lijkt te zijn die omstandig armoede en nederigheid predikt, is in Duitsland een enorme rel uitgebroken rond de bisschop van het diocees Limburg (een plaatsje aan de rivier de Lahn), Franz-Peter Tebartz-van Elst. Meineed, leugens, financiële malversaties en het scheppen van een angstcultuur zijn maar een paar ongoddelijke dingen die de bisschop worden verweten. Tebarts-Van Elst lijkt te denken dat het wel zal overwaaien, maar nu zelfs vooraanstaande clerici voor zijn vertrek pleiten lijkt het een kwestie van tijd voordat de bisschoptitel weer vacant is.
De kritiek op het bewind van Tebartz-van Elst, die in 2008 als bisschop aantrad, is niet nieuw. Eerder werd er al geklaagd over zijn autoritaire, afstandelijke en ontransparante leiderschapsstijl, die leidde tot een hofcultuur binnen het bisdom. Limburg aan de Lahn mag dan klein zijn (ong. 33.000 inwoners), het is het middelpunt van een oud en belangrijk diocees. De gigantische St. Georgdom domineert de plaats volledig; ertegenover ligt de bisschopswoning en dat is het gebouw dat het waarschijnlijke einde van Tebartz-van Elst heeft ingeluid.
Het plan om de woning drastisch te renoveren en uit te breiden tot een centrum voor het hele bisdom dateerde al van voor Tebartz’ tijd, maar onder zijn leiding werd het al snel veel omvangrijker. De geïnvesteerde twee miljoen werden vijf, toen ‘tegen de tien’ en naar deze week bleek, uiteindelijk ruim eenendertig (en misschien zelfs veertig). Veel van die meerkosten kwamen op het conto van de bisschop zelf, wiens voortdurende wijzigingen en behoefte aan luxe tot een explodering van de kosten leidde. Zo moest een zaal van voren opnieuw worden gebouwd omdat Tebartz bij nader inzien een zware luchtkroon liever aan het plafond zag dan op een standaard.
Tot op de dag van vandaag is niet helemaal duidelijk waarom de kosten zó omhoog schoten. De vermogensraad van het bisdom werd al vroeg uitgeschakeld en vervangen door een geheim overleg. Het was die vermogensraad die, geconfronteerd met de cijfers, in opstand kwam.
En dan was er nog dat reisje naar India. Om de ghetto’s adequaat van advies te kunnen dienen meende de bisschop persé eerste klas te moeten vliegen – een contrast waar het weekblad Der Spiegel meteen op insprong, wat weer tot een woeste reactie van Tebartz leidde. Dat had hij beter niet kunnen doen. Een verklaring onder ede dat hij ‘maar’ gebruik had gemaakt van de business class bleek na nader onderzoek niet helemaal overeenkomstig de waarheid. Het gevolg was dat de bisschop ineens een inbeschuldigingsstelling door het gerechtshof van Hamburg op de mat zag vallen – de eerste keer dat zoiets gebeurde in de geschiedenis van het verenigde Duitsland.
De situatie was misschien nog te redden geweest als Tebartz zich anders had gedragen. Maar de enige hardnekkige ontkenning volgt op de andere, beloofde brieven aan de katholieke basis worden toch maar niet geschreven, katholieken treden en masse uit de kerk en elke verklaring van de bisschop die aan een nader onderzoek wordt onderworpen, blijkt een creatieve verhouding met de waarheid te bewijzen.
Het feit dat hij zelfs een pauselijke gezant, die als bemiddelaar was gestuurd, bedonderd lijkt te hebben en kosten stelselmatig voor het Vaticaan verborgen werden gehouden, zal niet in zijn voordeel werken. Een lid van de vermogensraad omschrijft Tebartz als ‘een bedrieger of een zieke’, en ook zijn collega’s laten hem inmiddels vallen als een blok. En nu zelfs het hoofd van de Duitse bisschoppelijke conferentie, de relatief liberale Robert Zollitsch, zijn vertrouwen heeft opgezegd kan het slechts een kwestie van tijd zijn voordat Tebartz, in navolging van onze eigen bisschop Gijsen, met een diocees in Groenland of een vergelijkbare katholieke non-entiteit wordt gestraft.
Zelf heeft Tebartz-van Elst er nog alle vertrouwen in en ook binnen het Vaticaan lijkt de ernst van de situatie nog niet tot iedereen door te dringen. Daar wordt gewezen op een ‘mediahetze’. De hele Duitse pers bombardeert de publieke opinie eindeloos met vaak ongelooflijke onthullingen en vooral de normaal zo gematigde Frankfurter Allgemeine Zeitung heeft zich met ongekende felheid vastgebeten in de kuiten van de bisschop.
Dat mag allemaal zo zijn, maar voor paus Franciscus’ ‘frisse wind’ is elke minuut dat Tebartz blijft zitten een aanfluiting.
Titelfoto, CC: Christliches Medienmagazin pro
Update (13.10.2013, 13:30): de bisschop zit inmiddels in Rome, op vriendelijk verzoek van de paus.
