Het CDA organiseert net als de PvdA en D66 een lijsttrekkersverkiezing voor het Europees Parlement. Esther de Lange, sinds 2007 Europarlementariër, neemt het op tegen haar collega, delegatieleider en oud-lijsttrekker Wim van de Camp. De Lange is net terug van een week in Straatsburg en legt Chris Aalberts aan haar keukentafel uit waarom CDA-leden op haar moeten stemmen:
“Ik snap de boosheid van de burger over Europa wel. Europa moet burgers een eerlijke kans geven en die krijgen ze vaak niet. Het CDA heeft iemand nodig die die gevoelens begrijpt. Ik heb aan Wim van de Camp gevraagd wat hij de komende jaren anders gaat doen. Daar heeft hij geen antwoord op. Ik zeg dat het echt anders moet. Het CDA heeft een scherper verhaal nodig.”
De komende jaren zijn volgens De Lange beslissend voor het CDA: “Leden zullen kijken wie het beste in staat is de partij er weer bovenop te helpen. Pas in tweede instantie zullen ze denken aan Europa. Het gaat er nu om waar de partij behoefte aan heeft.”
“Ik heb twee redenen. In de eerste plaats vind ik dat het verhaal van het CDA scherper moet. Ik hoor vaak dat ik het scherp kan zeggen. Wij hebben als CDA in Europa heel erg de neiging om dingen uit te leggen. Europa zit al vol met compromissen en dan gaan we ook nog eens die compromissen als eigen beleid uitleggen. Ik vind: eerst een standpunt formuleren, dan de discussie aangaan en dan gaan we kijken naar de nuances.
“Ten tweede vind ik dat een geloofwaardig Europa ook moet durven snijden in eigen vlees. Europa moet kunnen zeggen wat er fout ging in het verleden en wat anders moet. Je hoort vaak dat men nog meer regels wil maken omdat dingen fout gaan. Dat is de oplossing meestal niet. Je hebt bijvoorbeeld Europese regels en dan is de controle nationaal geregeld. Mensen en producten gaan de grens over, dus dat werkt niet. Wat Europa moet doen is het eerlijk handhaven van de regels die er zijn en excessen aanpakken. Intern moet men orde op zaken stellen en durven snijden in eigen vlees.”
“Dat is waar, maar ook binnen de EVP geldt: niet blind de EVP verdedigen. Dat is hetzelfde met de uitbreiding: niet blind zeggen dat landen sowieso mogen toetreden. Iedere Nederlander voelt op zijn klompen aan dat er landen zijn toegetreden die beter even hadden kunnen wachten. Dan kun je zeggen: we houden dezelfde aanpak, of je kunt daar lering uit trekken. Wetende dat het te verleidelijk is voor politici om tegen kandidaat-lidstaten te zeggen: ‘je mag er over vijf jaar sowieso in’, kun je beter de komende vijf jaar een pas op de plaats maken.
“Hetzelfde geldt voor de EVP. Ik ga niet uitleggen wat ik gemeenschappelijk zou hebben met Victor Orbán [leider van Fidesz, een rechtse partij uit Hongarije, CA]. No way. Een partij die zo omgaat met de rechten van minderheden, daar heb ik als christendemocraat helemaal niets mee.”
“Ik ben daar dus heel nuchter in. Zolang ik mijn CDA-geluid binnen de EVP voldoende kan laten horen, ben ik tevreden. Negen van de tien keer gaat dat goed. Die ene keer gaat vaak over ethische dingen. Ook als CDA-er sta je volmondig achter het Nederlandse familiebeleid zoals het homohuwelijk. Op die terreinen weet je: ‘we agree to disagree’, wij doen als CDA ons eigen ding. Op het moment dat dat eigen geluid er niet meer door komt en je bent een verhaal aan het brengen waar je niet in gelooft, moet je daar consequenties aan verbinden. Dat punt heb ik niet bereikt, maar je moet daar wel open over durven spreken. Er zitten ook mensen in de EVP-fractie waarvan ik zeg: ‘als er te veel van komen is het mijn fractie niet meer’.”
“Als ik de EVP overtuig spreek ik voor 264 man, dat moet je niet vergeten. Het lukt ons als CDA met vijf man redelijk om alle parlementaire commissies af te dekken en op de hoogte te zijn van de onderwerpen die daar spelen. Zal dat alle keren goed gaan? Zeker niet, maar met zijn vijven lukt dat nog prima. Je ziet dat dat bij bijvoorbeeld GroenLinks met drie leden niet meer lukt. Die werken op allerlei terreinen veel nauwer samen met bijvoorbeeld de Vlamingen.
“Dat doen de Vlaamse christendemocraten overigens ook met ons als CDA. Zij hebben niemand in de landbouwcommissie. Dus de Vlaamse landbouwminister zal bij mij moeten zijn, wil hij zijn ei kwijt kunnen. Daar ben je ook Europa voor: met de buren die dichtbij me staan, kan ik intensief samenwerken. Dat is hoe het werkt in grote fracties: je kijkt eerst wat je naaste familie doet. Diversiteit is er in alle Europese fracties, niet alleen bij ons.”
“De PVV doet alles om Europa kapot te maken en af te schaffen. Dat is niet mijn verhaal. Ik ben de kleindochter van een mijnwerker uit Limburg. Ik heb er enorm veel waardering voor dat zijn generatie na de oorlog heeft gezegd: we moeten weer verder, ook met Duitsland, hoe moeilijk dat ook is. Dan heb je Europa nodig om ervoor te zorgen dat de Duitsers en de Fransen elkaar niet in de haren vliegen. Dat ideaal is nog steeds relevant. Het doet me pijn dat Europa kapot dreigt te gaan aan de misstanden die er zijn en dingen die niet uit te leggen zijn.”
“Een Nederlandse kippenboer heeft net zijn legbatterijkippen weggedaan en zijn Tsjechische collega heeft ze overgenomen voor een prikkie. Dat is verboden in Europa, maar die eieren gaan toch de markt op. Die eieren zijn dertien procent goedkoper. Ze concurreren iemand die zich aan de regels houdt eruit. Mensen zeggen: ik ben wel voor Europa, maar ik wil wel een eerlijke kans. Er zijn te veel misstanden in Europa waarbij die eerlijke kans niet wordt gegeven. Europa is vaak van de grote bedrijven en van de mensen die de regels aan hun laars lappen. Die pakken we niet aan, want de controle houdt op bij de grens. Dat is echt een structuurfout in Europa.”
“Dit probleem kent de Europese Commissie al, dus daar heb je geen controledienst voor nodig. Wat ik zeg is: als er regels zijn en producenten voldoen daar niet aan, dan mogen die producten de markt niet op. Nu sleept de Commissie Tsjechië voor het Hof van Justitie. Dat duurt dan vijf jaar en dan zijn ze na vier jaar en elf maanden wel op orde. Als ze een boete krijgen betaalt de lidstaat Tsjechië die en niet de overtreders.
“Ik wil dat de regels minder gaan over details. Natuurlijk hebben we wetgeving voor waterkwaliteit, maar waarom zegt diezelfde wetgeving dat een koe in Europa niet meer mag schijten dan 170 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare? Dat geldt dus hier in Nederland, op de zandgronden in Spanje en in Lapland. Ik zeg: spreek die doelen Europees af, maar laat de manier waarop je die doelen realiseert aan de landen zelf.”
“Ik ben met voorkeursstemmen gekozen. Ik ben ervan overtuigd dat ik door mijn manier van politiek bedrijven in 2009 herkozen ben. Ik ben geen vergadertijger geworden en ben niet vijf dagen per week in het Europees Parlement. Ik ga een of twee dagen per week de boer op. Soms met rubber laarzen het weiland in, soms naar een afvalverbrandingsinstallatie. Gewoon de praktijk opzoeken. Dat wil ik blijven doen.”
“Ik ben met voorkeursstemmen gekozen. Ik ben ervan overtuigd dat ik door mijn manier van politiek bedrijven in 2009 herkozen ben. Ik ben geen vergadertijger geworden en ben niet vijf dagen per week in het Europees Parlement. Ik ga een of twee dagen per week de boer op. Soms met rubber laarzen het weiland in, soms naar een afvalverbrandingsinstallatie. Gewoon de praktijk opzoeken. Dat wil ik blijven doen.”
Chris Aalberts sprak Esther de Lange aan haar keukentafel in Driebruggen op 25 oktober 2013. CDA-leden kunnen nog tot zaterdag 2 november om 14.00 uur stemmen. Dezelfde dag wordt de lijsttrekker bekend gemaakt. Beeld: Esther de Lange.
