Het is een romantisch beeld: de gemeente met een menselijke maat, waar de afstand tussen burger en politiek nog klein is, burgers hun volksvertegenwoordigers kennen en de lijnen met het gemeentehuis kort zijn. Het is een gemeente uit de tijd dat gemeenten vrijwel altijd klein waren, voor de grote fusies, voor zorgdecentralisaties en voor de dualisering van het gemeentebestuur. Loon op Zand is zo’n gemeente: klein gebleven in een tijd dat kleine gemeenten in razend tempo verdwijnen. Is de campagne daar beter dan die in een grote gemeente?
Vanavond is de belangrijkste campagne-activiteit in Loon op Zand. De lijsttrekkers van de vijf politieke partijen van Loon op Zand gaan met elkaar in debat. Peter Flohr van Pro3 is een van hen. Het is gemoedelijkheid troef. Het debat begint met een dameskoor. Waar in andere gemeenten lijsttrekkers elkaar scherp aanvallen, staat in Loon op Zand het woord ‘samenwerking’ centraal. Dat blijkt uit alles: er valt geen onvertogen woord.
Het debat is georganiseerd door het Brabants Dagblad en wordt geleid door een lokale journalist. Hier hebben journalisten van kranten nog statuur. Net als de burgemeester, die aan het begin wat algemene uitspraken mag doen over de afgelopen collegeperiode. “De afgelopen raadsperiode was heel positief”, weet hij te melden. “Loon op Zand is sterk uit de afgelopen periode gekomen”, duidelijk refererend aan de zelfstandigheid van de gemeente, die continu ter discussie staat. De burgemeester hoopt vanavond in het debat “samenwerking” te gaan zien. Hij wordt op zijn wenken bediend.
Er lijkt weinig behoefte aan debat: vrijwel iedereen in de zaal heeft al een keuze gemaakt. De lijsttrekkers doen allemaal een pitch van een minuut, maar deze lijken verdacht veel op elkaar. De lijsttrekker van het CDA zegt dat hij goed naar iedereen wil luisteren. En eigenlijk is iedereen het daarmee eens. Dat geldt ook voor alle andere frasen: deugdelijk financieel beleid en het algemeen belang in het oog houden, ze worden door iedereen gedeeld.
Ook scherp geformuleerde stellingen leveren hier geen discussie op. Vrijwilligers moeten gemeenschapshuizen gaan bestieren. Sommige lijsttrekkers zijn voor dit idee en anderen tegen, maar als ze hun antwoorden mogen toelichten blijken ze het eigenlijk eens. Vrijwilligers moeten een grotere rol krijgen maar professionals blijven nodig.
Zelfs een eventuele uitbreiding van pretpark de Efteling levert geen echt debat op. Er zijn wel verkeersproblemen, maar de Efteling levert ook veel werkgelegenheid op dus durft niemand de Efteling te verbieden uit te breiden. Maar iedereen houdt ook een slag om de arm. Het moet wel binnen vaag geformuleerde kaders blijven.
Hetzelfde gebeurt bij de vraag of de bezoekers van de Efteling ook naar het centrum van Kaatsheuvel getrokken moeten worden. Het antwoord is ja, blijkt, want er is een structuurvisie waarin dat staat. Maar niemand weet hoe dat in de praktijk vorm moet krijgen. En dus ontstaat er al snel overeenstemming dat er verder gepraat moet worden.
In een tijd van gemeentefusies waarbij gemeenten steeds meer taken krijgen bestaat er weleens heimwee naar de kleine gemeente die dichtbij burgers staat. Loon op Zand laat zien dat dat onterecht is. Overeenstemming, dialoog en samenwerking zijn nuttig, maar bij deze verkiezingen is weinig te kiezen. Misschien is het beter dat burgers hun gemeenteraadslid kennen dan allerlei ideologische scherpslijperij.
Maar een hechtere band tussen burgers en politici is geen basis voor vertrouwen, zo blijkt. Immers: waar de lijsttrekkers het grotendeels eens zijn, knort de bevolking massaal over bezuinigingen, het centrum, slechte bereikbaarheid en weggevallen subsidies voor verenigingen. Hoewel onbekend is hoeveel burgers in Loon op Zand boos zijn op de politiek, is wel duidelijk dat hun stem nauwelijks in dit debat terugkomt. De politiek wil massaal wat anders.
Maar omdat vooral de partijachterban was gekomen, viel dat eigenlijk niemand op.
Chris Aalberts volgt vier lokale politici tijdens hun campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. Eerdere afleveringen uit deze serie vind je hier. Beeld: Chris Aalberts.
