Herman Koch, Geachte heer M., Ambo/Anthos.
Lezen dat boek!
Tussen begripvol en iets kunnen begrijpen gaapt een onoverbrugbare kloof – een kloof die zo diep is dat je de bodem vaak niet kunt zien.
‘Je moet weten dat ik meer om je geef dan wie dan ook op deze wereld’, zegt hij, en ik moest lachen om zo’n totaal onnatuurlijke en ongeloofwaardige zin, uitgesproken door een nog ongeloofwaardiger acteur – het soort acteur op wie Nederlandse speelfilms het patent hebben.
Zowel de autoritaire als de bange leraren behoren tot de middelmatigste mensensoort. Het woord ‘middelbare’ school spreekt hier van zichzelf al boekdelen. Alleen in schijn word je er in verschillende vakken onderwezen, in werkelijkheid draait het uitsluitend om het zes jaar lang verdragen van een allesverstikkende middelmatigheid. Nergens kun je de middelmatigheid sterker ruiken dan op een middelbare school. Het is een lucht die overal in doordringt, als de lucht uit een pan soep die te lang heeft staan pruttelen. Iemand heeft het gas laag gedraaid en is de pan vervolgens vergeten.
Alleen wie te veel vrije tijd over heeft schrijft zich voor een literaire wandeling in.
Grootste nadeel van een optreden in Amsterdam is het publiek. Het is een publiek met een op zijn zachtst gezegd zelfingenomen uitstraling. Ze stralen vooral uit dat ze naar zoveel andere, misschien wel veel interessantere optredens, lunchvoorstellingen of muziekvoorstellingen toe hadden gekund.
Kort of zelfs gemillimeterd haar kan een vrouw prachtig staan. Maar dit is iets anders. Dit is ‘gemakkelijk’ haar, makkelijk te onderhouden, als een tuin met alleen tegels en geen gras.
Op de foto heeft de komiek een gek bolhoedje op zijn hoofd, een gekke feestbril voor zijn wijd opgesperde ogen en een plaksnor op de bovenlip. Iemand die zichzelf zo op een affiche laat afbeelden zou eigenlijk moeten worden doodgeschoten.
De laatste tijd fantaseert hij soms over een vrachtwagen met open laadbak die ergens halverwege de lezing iedereen op komt halen […] Pas als ze de vers uitgegraven kuil aan de bosrand in het oog krijgen, begrijpen ze wat er staat te gebeuren.
Wie op jeugdige leeftijd voor niets zoveel boeken kan lezen als hij wil, zal later misschien ook boeken blijven lezen.
Wij moeten niemand aan het lezen willen krijgen […] Literatuur hoort op een middelbare school niet thuis. Het hoort veel eerder thuis in het rijtje van seks en drugs en alcohol, van alle dingen waar we zonder dwang van buitenaf plezier aan beleven. Een verplichte literatuurlijst! Hoe haal je het in je hoofd!
Een ‘nationale discussie’, daar zijn we allemaal dol op. Zoals altijd zal de tweematen-meetlat van stal worden gehaald. Dezelfde tweematen-meetlat waarmee jaren geleden een socialistische burgemeester van Amsterdam een bekende Nederlandse schrijver die een bezoek had gebracht aan het Zuid-Afrika van de apartheid, de toegang tot de stad ontzegde, terwijl de openlijke aanhangers van linkse dictaturen en van linkse concentratiekampen, onder wie hijzelf, er gewoon mochten blijven wonen.
Je kunt tot geen andere conclusie komen dan dat de mensen die in het goede geloofden evenveel of meer slachtoffers hebben gemaakt dan zij die zich er diep in hun hart bewust van waren dat zij het kwade vertegenwoordigden. Lenin, Stalin, Mao, Pol Pot, vanuit hun geloof in het goede hebben zij miljoenen mensen laten afslachten.
Wie geen vuile handen wil maken moet lekker thuis bij de kachel blijven zitten.
De meeste leraren gaven de voorkeur aan colberts en lelijke grijze of lichtbruine broeken van een moeilijk te definiëren synthetische stof. […] Waarschijnlijk verkeerden ze in de veronderstelling dat deze kleurloze uitmonstering ze een natuurlijk autoriteit verleende in de klas.
Een leraar op de middelbare school behoort niet tot de allerslimste mensensoort, om het maar eens zacht uit te drukken. Het zijn over het algemeen gestrande types. Gefnuikt en gefrustreerd. Dat houd je hooguit een paar jaar vol met hol gepraat over idealisme en kennisoverdracht.
De meer dan gemiddeld intelligente leerling verveelt zich een ongeluk op de middelbare school. Een zes min is voor hem het hoogst haalbare. Alleen de middelmatige, ijverige leerling haalt hoge cijfers.
Zet honderd schrijvers bij elkaar in een ruimte voor een feest en je krijgt iets heel anders. Een feest wordt het in elk geval nooit.
Misschien moeten we eerst het begrip ‘tolerante’ herdefiniëren. Wat betekent het eigenlijk dat je tolerant bent? Dat je andere mensen tolereert? […] Maar er valt helemaal niets te tolereren. Door het woord ‘tolerantie’ te gebruiken stel je jezelf op een hoger plan dan de personen die je tolereert. Tolerantie is alleen mogelijk vanuit een diepgeworteld superioriteitsgevoel.
Met een gekke bril val je op het Boekenbal niet op. Gekke brillen zijn het uniform van de elite.
Consumptiebonnen! Wanneer hij de Nederlandse landsaard in één woord zou moeten typeren zou hij voor de consumptiebon kiezen. […] Waar je ook komt, in Nederland zijn het nooit meer dan twee consumptiebonnen.
Oh hemel, daar gaan we weer! dacht hij. ‘De vrijheid van meningsuiting’…en dan vooral de ‘grenzen’ van de vrijheid van meningsuiting!
De grootste fout die mensen met wie het slecht gaat maken, is dat ze zeggen dat het goed met ze gaat.
‘Ik ben zelf ook jong geweest’. Wat een verschrikking, wat een leegte als je zo’n zin over jezelf kon uitspreken.
Een leraar: iemand die zelf niets weet, maar is aangesteld om anderen in hun onwetendheid bij te staan.
