Laat ik met de cliché van de eeuw beginnen. Het leven is een loterij. Zeker de afgelopen zes jaar, toen de crisis weer als vanouds als een spook rondwaarde, vooral onder ZZP’ers zoals ikzelf. Tot die tijd geen vuiltje aan de lucht. Ik ging van opdracht naar opdracht, van producent naar omroep, van krant naar tijdschrift. Creatief kon ik me te buiten gaan aan de leukste projecten en door die voorspoed kon ik me een uniek woonschip veroorloven op de Vecht in Nieuwersluis. Met een hypotheek van zo’n kleine 4,5 ton, getekend in tijden van voorspoed. Mijn vriendin en ik hadden twee huizen in de aanbieding, dus de rode loper lag voor ons uit bij de bank.
De kentering kwam zo’n vier jaar geleden toen ook de mediabranche begon te wankelen. Bezuinigen werd de rode draad van tv-producties, kranten lagen onder vuur en ook de tijdschriftenbranche lag op haar reet. U kent de latere uitverkoop bij Sanoma. Als senior, met een goede dagprijs, voelde ik direct de gevolgen van deze malaise. De telefoon ging minder, ik moest harder vechten voor een klus, kortom, mijn continuïteit kwam in het geding. Tot drie keer aan toe liep ik tegen betalingsachterstanden aan. Tot twee keer aan toe werkte ik die weg, maar de derde keer werd me fataal.
Op 1 maart 2013 bezweek ik onder de financiële druk. Mijn vriendin was inmiddels op mijn eigen verzoek vertrokken, omdat ik haar niet langer deelgenoot wilde maken van mijn depressie. Tien jaar lang hadden we samengewoond op onze idyllische plek, die ik noodgedwongen moest verkopen met een restschuld van 130.000 euro. Met nog tien mille aan overige schuld keek in op mijn zestigste tegen zo’n kleine anderhalve ton aan, een compleet uitzichtloze situatie.
Een bureau dat mensen zoals ik helpt om uit de shit te komen, daar kom je terecht na gesprekken met je gemeente en provincie, inventariseerde samen met mij mijn crediteuren. De volgende stap was het bepalen van de strategie, met als doel om het traject van de schuldsanering te voorkomen. Normaliter duurt die 36 maanden, waarin je door een toezichthouder volkomen aan banden wordt gelegd en iedere eurocent moet verantwoorden.
Ons voorstel werd het afkopen van de totale schuld voor tienduizend euro, met een goede vriend als geldschieter op de achtergrond. Ik zou hem dan maandelijks zonder rente afbetalen, met het vooruitzicht dat ik binnen zo’n twee jaar aan mijn nieuwe leven kon beginnen.
Op 30 april was ik één van de gasten in Hollandse Zaken me als thema “Gek van de schuld”. Daar legde ik uit wat schuld met mij heeft gedaan. Na de uitzending kreeg ik talloze reacties uit het hele land van lotgenoten, in alle leeftijden en van alle gezindten, want honderdduizenden mensen zijn door de crisis kopje onder gegaan. Met de banken als de grote boosdoener. Vlak voordat ik aan mijn column over de uitzending van 30 april wilde beginnen, stuitte ik op een mail van een anonieme “weldoener”, die zich mijn lot aantrok en nog tijdens het kijken naar mijn optreden In Hollandse Zaken deze mail stuurde.
“Beste heer Lankreijer, beste Ton,
Met veel belangstelling heb ik gekeken naar het debat over schulden. Moedig om, als journalist, zo open over uw situatie te zijn. Triest om te horen hoe in- en aangrijpend het voor u is om zo diep in de schulden te zitten.Ik ken u niet, eerlijkheidshalve ook niet van uw werk….Desondanks dat wil ik u een klein eindje op weg helpen. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik dat kan. Graag wil ik u € 15.000 schenken. Wél onder 2 voorwaarden:
Dat ik absoluut anoniem blijf.
De tweede voorwaarde is van belastingtechnische aard. In 2014 mag men vrij schenken, zonder daarover schenkbelasting te betalen. De ontvanger moet het bedrag dan wel aan zijn huis besteden( in uw geval waarschijnlijk aflossing…)Het is wellicht een mysterieuze mail, maar zo geheimzinnig is het allemaal niet. Ik wil u gewoon graag helpen.
Hoor graag van u.
Met vriendelijke groet, M.v.D.”
In eerste instantie dacht ik aan een flauwe grap, want televisie trekt idioten aan, die na een willekeurige uitzending op internet vaak vuil spuiten, hun opgekropte frustraties uiten en zelfs haatmails versturen. Vaak anonieme beroepszeikerds die alles en iedereen afbranden. In mijn geval was daar absoluut geen sprake van en tot mijn stomme verbazing zag ik de storting van 15.000 euro op mijn bankrekening. Een gift, regelrecht uit het hart van een bewogen vrouw, die dat ook nog nooit eerder had gedaan.
Woensdagavond werd ik weer uitgenodigd door de redactie van Hollandse Zaken, met nu als thema “Zijn de banken milder geworden?” Een logische vraag gezien mijn eigen verhaal en de deal die ik met de ING heb kunnen sluiten. In de studio ook Carola Tinholt, goed voor 120.000 euro schuld en door mijn optreden op 30 april geïnspireerd en aangemoedigd om ook een brief naar haar eigen bank te schrijven. Haar voorstel, om in één keer tienduizend euro te betalen, werd tot haar eigen stomme verbazing geaccepteerd. “Bedankt Ton”, zei ze hartelijk toen we samen in de schmink zaten.
Presentator Cees Grimbergen spreekt van een “kentering” binnen de harde opstelling van de banken, die tot voor kort meedogenloos met gedupeerde klanten omgingen. Er zou sprake zijn van meer “coulance”, dat door Sven Hulleman van “De Stichting Restschuld Eerlijk Delen” fel werd bestreden.
Hulleman trok vooral fel van leer tegen Henk Kroeze, oud-CEO van de SNS-bank en nu de directeur van het grootste incassobureau van Nederland, Lindorff. Goed voor 600.000 dossiers met daarin mensen met uiteenlopende schulden, waaronder een flink deel hypotheekachterstand. Hulleman had een dag vóór de uitzending een aantal van zijn cliënten met Lindorff laten bellen en de gesprekken opgenomen. “Mensen werden uitgescholden, meneer Kroeze, de hoorn werd er zelfs opgegooid. Uw medewerkers slaan grove taal uit, ik zou maar eens topdown-onderzoeken wat er in uw bedrijf gebeurt”, foeterde Hulleman. Kroeze liet zich niet verleiden en Hulleman werd netjes uitgenodigd om maar eens langs te komen bij het incassobureau om zelf aan den lijve te ondervinden hoe daar gewerkt wordt.
Hulleman liet zich door de stoïcijnse houding van Kroeze niet uit het veld slaan en refereerde ook nog fijntjes aan de tijd dat Kroeze een “dikbetaalde” bankier was. Dus eerst bij de SNS-bank voor een crisis zorgen met als resultaat dat er “1,5 miljoen huizen onder water staan” om vervolgens als baas van een incassobureau je zakken wederom te vullen, maar nu met het geld van de slachtoffers, die je zelf ooit gemaakt hebt.
Hoe onrechtvaardig is het dat de ene gedupeerde kan afkopen en de andere tot in lengte van dagen moet aflossen? Is er dan sprake van willekeur bij de banken of heeft dat met je weerbaarheid en mondigheid te maken, was de vraag in de studio.
In mijn geval speelt leeftijd een belangrijke rol. Met voor de ING een perspectiefloos scenario dat ik op een normale manier mijn schuld zou kunnen afbetalen. Wat ik al eerder cynisch opmerkte, “die afbetaling zou dan over mijn crematie heen doorlopen”.
Zelf heb ik het idee dat ik door het oog van de naald ben gekropen, met een gift als climax, waardoor ik weer helemaal “schoon” ben. Verder ben ik ondanks mijn zwarte periode doorgegaan, creatief gebleven en heb ik hoop gehouden op betere tijden en op een oplossing van mijn financiële problemen. Mijn nieuwe leven is begonnen.
