Elke keer als ik denk dat ik bijzonder ben, blijk ik toch gewoon een kind van mijn tijd te zijn. Zo ook nu. Aangezien ik al enige jaren bovenmodaal verdien en eigenlijk wel minder wil gaan werken, besloot ik mij te oriënteren op persoonlijke financiën. Dat blijkt heel trendy te zijn. Goed opgeleide mensen die veel geld verdienen met hypergespecialiseerd werk, die besluiten te gaan sparen om financieel onafhankelijk te worden en zich weer te kunnen diversifiëren. Het blijkt een groeiende groep te zijn.
De websites hierover zijn legio. Van tongue in cheek post modernisme met een pseudo religieus ondertoontje of wat meer stoïcijns allemaal Amerikaans, maar er zijn ook Britten die Financial Indepence en/of Retire Early na streven ( FIRE in het kort en voor extra impact). Allemaal geven ze het zelfde advies: leef zuinig, spaar, en verlaat de rat race.
Vrij simpele sommetje dat je met 25 keer je jaar inkomen nooit meer hoeft te werken.
De prijs? Een levensstijl waarop neer wordt gekeken: beneden je stand leven. Niet maximaal consumeren. De realiteit is dat als je “op stand” wil leven dat een ook een prijs heeft: een leven lang afhankelijk te blijven van je werkgevers. Het is aan iedereen vrij een keus te maken, maar laat het dan ook een bewuste keus zijn. Aanvankelijk dacht ik weer een zoveelste hipster hobby gevonden te hebben ( Lekker retro, een arbeidsethos uit de jaren 50 aanhangen, tegendraads), blijkt het toch deel te zijn van een bredere economische trend.
De nieuwe realiteit dat de economie een snelle verandering doormaakt. Waarom zou je veertig plus uren werken, negen tot vijf? Zeker als je werk doet wat net zo goed thuis of in het lokale café kan doen. Zo ver niets nieuws. De toename van ZZP-ers, flexwerkers, is al jaren een trend. Terwijl de Nederlandse overheid nog krampachtig probeert vast te houden aan honderd jaar oude ideeën over economie gaan de veranderingen gewoon door.
Waar je drie decennia geleden nog met beperkt talent een veilige en goedbetaalde carrière kon hebben is dat nu voorbij. Alles waarin mensen middelmatig functioneren zal in toenemende mate geautomatiseerd worden en geleidelijk verdwijnen als ‘beroep’. Het meeste ongeschoolde en geschoolde werk zal verdwijnen, of althans minder opleveren.
Het moeite waard te constateren dat ook hier zich een kip of ei paradox lijkt te ontslaan, willen mensen dit echt of rationaliseren ze alleen de nieuwe realiteit? De voordelen van de zolang gepropageerde schaalvergroting vallen weg. Too big to fail wordt Too big to adapt. Kleinschaligheid en tijdelijkheid nopen tot verbinding zoeken, los vaste samenwerking, internationaal, maar ook lokaal. Dit is een stimulans tot ontwikkeling in de breedte voor de haves , voor have nots betekent dit de noodzaak tot het hebben van meerdere banen en vaardigheden.
Is dit dan het einde van specialisatie? Ja en Nee; R&D zal nog steeds menselijke werknemers nodig hebben, maar geleidelijk zullen veel specialisten hun baan verliezen aan algoritmen. Voordat mensen medisch advies accepteren van een computer zal nog even duren, maar binnen vijftig jaar geaccepteerd zijn. Ook de groei economieën zullen sneller groeien dan de werkgelegenheid. Het paradoxale van deze ontwikkeling is dat lokaliteit en kleinschaligheid weer aantrekkelijk ( of eigenlijk, noodzakelijk) worden, hetzij in nieuwe vormen. artisanaal verantwoorde consumables stijgen al jaren in populariteit.
Waar de proponenten van deze ontwikkelingen een soort vrolijke global village met allemaal dynamische mensen die doen wat ze leuk vinden en zo geld verdienen, zal de realiteit minder rooskleurig zijn. De machtspositie van bedrijven zal niet veranderen, misschien juist wel sterker worden: zij hebben straks de productie middelen in handen en de logistieke netwerken. Want binnen een bedrijf zal verdere specialisatie wel economisch lonend blijven. De verbinders, de dienstenmakelaars, de communicatie netwerken zullen de belangrijkste spelers worden in de komende decennia. Voor de arbeiders (ook degene die zich zo dikwijls misplaatst ‘middle class’ noemen) zullen het magere jaren worden. Zo blijkt een personal finance hype toch deel van een macro economische transitie; geen 9tot5 mentaliteit meer, geen full time carrières meer, minder zekerheid, meer dynamiek. Welkom in de de interessante tijden uit de ‘Chinese’ vloek, welkom in de post industriële economie.
Nathan van der Waa, arts en ondernemer, had achteraf toch misschien liever voor de afdeling Fenomenomologie van de AIVD gewerkt.
