In het economisch verkeer is de taak van de overheid om te reguleren en orde te bewaken. Net zoals een scheidsrechter bij voetbal, staat de overheid wel in het veld maar speelt zij in principe niet mee. Toch is deze scheidslijn diffuus.
Zo kan de centrale bank door middel van het rente-instrument de economische groei of de inflatie beïnvloeden. En de overheid kan met belastingmaatregelen de koopkracht stimuleren of het vestigingsklimaat aantrekkelijker maken. De verschillende economieën zijn zo verweven dat als er links aan een knopje wordt gedraaid er rechts een gewenst effect ontstaat. Eigenlijk heeft de overheid een denkbeeldig groot dashboard met veel knoppen waar zij aan kan draaien. Maar wat als er aan alle knopjes al is gedraaid en het beoogde doel nog niet is bereikt?
Dan speelt de scheidsrechter gewoon mee. Een goed voorbeeld is het besluit van de Eurpese Centrale Bank om een duizelingwekkend groot bedrag opzij te zetten waarmee Europese obligaties worden gekocht. De ECB koopt momenteel 60 miljard euro per maand aan obligaties op tot september 2016. Hiermee wordt de rente in Europa laag gehouden en blijven de leenkosten voor noodlijdende Europese landen binnen de perken. Mooie bijvangst is dat de miljarden obligaties die op de balans van de banken staat, nu kunnen worden verkocht aan de centrale bank.
Vergelijk het met een huis waar asbest is ontdekt en de kosten voor het saneren zo hoog zijn, dat dat een groot negatief effect zou hebben op de reserves van het huishouden. Maar dan start de overheid een groot asbest–opkoopprogramma met behoorlijk hoge inkoopprijzen. Het huis is dan asbestvrij gemaakt zonder kosten. En bij de bank? De besmette Europese obligaties zijn weg, zonder verlies. Een behoorlijke inmenging van de overheid dus.
De scheidrechter blijkt een positie in de achterhoede te hebben ingenomen, ten koste van de vrije markt. Het alternatief is echter ook niet echt aantrekkelijk. Had de markt zijn eigen beloop gehad en was er geen opkoopprogramma van de ECB, dan waren meer Zuid-Europese landen in de knel gekomen en zouden veel banken het niet hebben overleefd.
Op de westerse aandelenbeurzen is het een ander verhaal; hier speelt de overheidsscheidrechter nog niet direct mee. Natuurlijk hebben de maatregelen van de overheid indirect invloed op de beurskoersen, maar van en directe inmenging op de beursvloer is geen sprake. Is dat in de toekomst wel te verwachten?
Als we kijken naar China, dan: ja, misschien dat we hier ook de overheid op de beursvloer zullen zien. Met verbazing zie ik dat de scheidsrechter zich daar uiterst creatief direct met het aandelenspel begint te bemoeien. In pogingen om de koersval te stoppen worden door de overheid aandelen-koopprogramma’s gestart, om ervoor dat de koersval stopt. Particuliere beleggers mogen vanaf nu ook met geleend geld beleggen en professionele handelaren (doorgaans niet Chinese bedrijven) mogen alleen nog maar kopen, niet meer verkopen. Met als hoogtepunt dat de koersdaling op de beurs in de pers vakkundig wordt verzwegen. Alles om de particuliere belegger te beïnvloeden en de onrust niet te voeden. Maakt u zich geen zorgen, er is niets aan de hand, de overheid heeft alles onder controle.
