Oekraïne staat bekend om zijn corruptie, maar er zijn het afgelopen jaar heel veel hervormingen doorgevoerd. Om daar een beeld van te krijgen moet men begrijpen dat wetgeving en staatsinrichting op tal van punten raar in elkaar zaten. Hervormen is de eerste stap, er is veel werk verzet, maar nog meer te doen. Neem als doodgewoon voorbeeld het beheer van flatgebouwen. In Nederland kunnen bewoners zelf over dingen beslissen. In Oekraïne gebeurde dat op een ‘Sovjet’ manier. Er werd onderhoud geregeld door de staat en uitgevoerd door een staatsbedrijf. Zo’n constructie is niet alleen inefficiënt maar ook corrupt. Het afgelopen jaar zijn veel van dit soort misstanden aangepakt.
In Oekraïne betaalde men, naar communistisch gebruik, niets voor gas en elektriciteit. De directe subsidiëring van de prijs van energie betekende dat grote datsja’s ongemerkt subsidie opstreken. Gratis stroom en het ontbreken van energiemeters gaf geen enkele prikkel voor zuinig gebruik. Oekraïne had vier keer meer energie nodig voor eenzelfde economische activiteit als een ander land. In 2015 is dit onder druk van de EU en IMF op de helling gegaan waardoor het gasverbruik met 20 procent afnam. Daarbij is deze regeling vervangen door directe subsidie aan de aller armste.
Banken in Oekraïne werden zwaar getroffen door het verlies van bezittingen in de Krim en het oosten van Oekraïne. De centrale bank ruimt de situatie nu op, maar de situatie is vergelijkbaar met een ergere versie van de Nederlandse bankencrisis.
Politiemensen werden slecht betaald, waardoor corruptie een noodzakelijk inkomstenbron was. Als oplossing wordt het hele politiekorps. Iedereen wordt in beginsel ontslagen en er is een nieuwe training. De politie heeft een voor Oekraïense begrippen goed salaris en 25 procent is vrouw (voor de liefhebbers, ze zijn op Instagram te vinden). Deze maatregel is zeer populair onder Oekraïners.
Oekraïners realiseren zich dat voor veel problemen er geen oplossing komt uit Kiev, deze moet lokaal gevonden worden. Helaas ontbrak het aan een georganiseerde burgerbeweging, omdat sociale activiteiten in de Sovjettijd door de communistische partij werden uitgevoerd. Dit is de afgelopen jaren al sterk veranderd. Zo zijn er bijvoorbeeld in verschillende steden fietsclubs, die lobbyen voor betere fietspaden en veiliger wegindeling. Transparantie is een sterk middel tegen het ‘systeem’ dat corruptie toelaat. Door internet zijn de mogelijkheden enorm. Iemand die nu de opdracht krijgt om een staatsbedrijf te ontdoen van corruptie, raad ik aan de gehele administratie op het internet te plaatsen. Vanaf 1 april 2016 moeten publieke aanbestedingen via een elektronisch systeem worden uitgevoerd dat openbaar is voor het publiek. Oekraïne is enorm hard aan het werk gegaan.
De Oekraïense staat bezit duizenden bedrijven, een westers land tientallen. Staatsbedrijven zijn een groot risico ten aanzien van corruptie, omdat verlies voor de rekening van de staat is. Niet alleen aanbestedingen kunnen via een kick-back worden uitgevoerd, ook met verkoop is corruptie mogelijk. Banken kunnen leningen geven met gunstige voorwaarden en de regering kan via staatsbedrijven allerlei baantjes weggeven. Deze vormen van corruptie verdwijnen grotendeels bij privatisering. Dit vlot echter nog niet, omdat men er zeker van wil zijn dat de verkoop eerlijk gebeurd. Verkoop zou in 2016 moeten beginnen, maar het is wel van groot belang dat de EU en IMF druk blijven uitoefenen zodat privatisering daadwerkelijk wordt uitgevoerd.
De hervormingen moeten er toe leiden dat er weer geïnvesteerd wordt, maar de kosten gaan voor de baten uit. Het kost tijd voordat men resultaat ziet. Daar staat tegenover dat Oekraïne ver onder zijn potentieel presteert. Het heeft een goed opgeleide bevolking, de meest vruchtbare grond van de wereld, een uitgebreide infrastructuur en een industrie die vliegtuigen, treinen, en kernreactorvaten kan maken. Dit is een goede basis waar het land gemakkelijk grote stappen vooruit kan zetten. Nederland moet daar bij zijn, stem daarom vóór op 6 april.
