Persoonlijk zal ik er niet wakker van liggen als Zwarte Piet in de ban wordt gedaan. Natuurlijk hebben de gekkies van de anti-Zwarte Piet beweging ongelijk, maar er zijn nog meer mensen die er moeite mee hebben. De laatste twee jaar ben ik daarom anders gaan denken. Vanuit de Bijbel haal ik een advies van Paulus om je gelijk niet ten koste van alles te halen. Wanneer een naaste oprecht last heeft van een traditie of gebruik, is het beter om geen struikelblok te vormen en solidair te zijn. Dit kun je doen terwijl je weet dat je gelijk hebt – en dat heb je, als je zegt dat Zwarte Piet geen racisme is en niet verwijst naar slavernij. Maar gelijk hebben betekent niet dat je er koppig aan vast moet houden. Dus waarom zouden we onze hopeloos verwarde landgenoten niet een hand toereiken voor deze ene keer?
Ondanks dit pragmatisme wil ik me toch weer verzetten tegen een hardnekkige uitspatting van de anti-Zwarte Piet beweging, namelijk de stelling dat Zwarte Piet een slaaf moet voorstellen. De ironie is namelijk dat hij zeer waarschijnlijk een slavendrijver was; een echte ISIS-strijder maar dan uit de Middeleeuwen. Een paar eeuwen terug was het nog gemakkelijk te verdedigen dat Zwarte Piet voor iets vreselijks stond dat inmiddels was onderworpen. Nu, met de op handen zijnde submissie van ISIS, kunnen we misschien toewerken naar een vervanger voor Zwarte Piet: Radicale Richard.
De grootste reden dat Zwarte Piet als slaaf wordt gezien, is natuurlijk de manier waarop Nederlanders zelf met de figuur omgingen. Die onwetendheid heeft ervoor gezorgd dat hij nog niet zo lang geleden regelmatig werd gespeeld met een Afrikaans of Surinaams accent. Wie dat nu nog doet moet inderdaad maar eens achter z’n oren krabben of dit wel gepast is.
Maar de geschiedenis van Europa biedt een hele andere theorie die wel plausibel is. Dit is de theorie dat Zwarte Piet symbool staat voor de Moor. U kent ongetwijfeld een andere culturele referentie naar de huidskleur van Moren: de Moorkop. Ook het oude kinderliedje ‘Moriaantje zo zwart als roet’, maakt helder dat er een link was tussen de roetkleur van Zwarte Piet en de vermeende huidskleur van een Moor. Nu staat die huidskleur onder historici wel ter discussie maar het gaat om de perceptie van Middeleeuws West-Europa.
Wie waren die Moren dan wel? Het waren in elk geval geen slaven, aangezien ze zelf miljoenen slaven dreven, waaronder veel Europeanen. In de achtste eeuw veroverden de Moren het Iberische Schiereiland (het huidige Spanje en Portugal) en maakten het onderdeel van hun Islamitische Staat. Ze waren niet de enige, want er waren ook andere Islamitische Staten die het Europa in die eeuwen erg moeilijk maakten. U denkt dat ISIS gevreesd wordt? Stelt u zich eens voor hoe men dacht over hun voorlopers die zo sterk waren dat ze Europa voor een groot deel konden inlijven. Frankrijk moest bijvoorbeeld, onder leiding van Karel Martel, alle zeilen bijzetten om niet hetzelfde lot te ondergaan als hun Zuiderburen.
De parallel is evident: hoe denkt u dat Spanje in het Sinterklaasverhaal is gekomen? Sinterklaas komt immers uit het huidige Turkije. U moet de referentie aan Spanje dan ook zien als iets dat met Zwarte Piet te maken heeft. De Moren waren het schrikbeeld van de Middeleeuwen. Zij namen daadwerkelijk kinderen mee naar het hart van hun Islamitische Staat: Spanje (of zoals zij het noemden: Al-Andalus).
Het feit dat Zwarte Piet later werd gevormd tot een knecht van de Sint biedt inzage in een symboliek die de meeste mensen niet zien vanwege een gebrek aan historisch perspectief, maar die voor de christelijke Nederlanden van een paar eeuwen terug niet zo gek overkwam. De Sint is een christelijke bisschop en de Moor zijn lang gehate onderdrukker die nu eindelijk was verslagen en onderworpen. Hoewel we geen christelijk land meer zijn, is het natuurlijk dom om niet te beseffen dat deze traditie doordrenkt moet zijn van het christelijk denken van de eeuwen die achter ons liggen.
Maar een traditie kent zelden één bron. In pre-christelijke tijden kende men al een voorloper van het Sinterklaasfeest waarbij een duivels monster (soms Krampus genoemd) de kinderen zogenaamd zou meenemen als ze het afgelopen jaar stout waren geweest. De komst van het christelijk geloof zorgde voor een goedheiligman als baas van de onderworpen duivel. In latere tijden mocht je echter niet meer als duivel verkleed gaan en dus bleef de Sint lange tijd alleen. Kennelijk ontstond ooit de behoefte om weer een good cop, bad cop situatie te schetsen en werd Zwarte Piet erbij gehaald als ultiem symbool voor het overwonnen kwaad. De Moren waren immers verslagen en rekent u maar dat dit groot nieuws was in heel Europa.
Nog eeuwen later was dit zo’n bekende historie dat de ‘boosdoener’ uitstekend dienst kon doen als symbool voor het geweken kwaad. Hij kreeg een roe, wellicht als het instrument van de islamitische slavendrijver die hij was, en kleding van Zwarte Piet doet ergens nog denken aan de flamboyante gekleurde kleding waar de Moren om bekend stonden. De zak is vermoedelijk waar de Moren daadwerkelijk kinderen in stopten om mee terug te nemen naar Al-Andalus, naar Spanje dus. Het angstbeeld van een ‘Zwarte Piet’ die kindertjes meeneemt naar Spanje was in de eeuwen daarvoor namelijk een realiteit. Langs de kusten van West-Europa deden de Moorse piraten regelmatig aanvallen waarbij ze het gebied plunderden en vrouwen en kinderen als slaven meenamen.
Nu begrijpt niemand meer waarom die symboliek zo treffend in elkaar gezet was. Waarom zou een Moor symbool staan voor het kwaad? Waarom neemt hij kinderen mee naar Spanje? Waarom moet hij zo nodig een knecht zijn? Maar aan de hand van de geschiedenis wordt veel duidelijk.
Nu de Islamitische Staat wederom op het punt staat om onderworpen te worden stel ik voor dat we een ISIS-soldaat nemen om het symbool te herstellen zodat iedereen het weer begrijpt en alle protest overbodig wordt. Want wie zou er tegen het symbool zijn van een kwaadaardig persoon dat Europa en christenen haat en na het inboezemen van veel angst uiteindelijk door het Westen is onderworpen? Deze voormalige slavendrijver kan dan, als een moderne Moor, niets anders zijn dan een teruggekeerde ex-strijder die in gevangenschap klusjes doet voor de Sint.
