President Donald Trump liet vorige week weten dat de geplande reis van Buitenlandse Zaken minister Mike Pompeo naar Noord-Korea niet door zou gaan. Hij gaf aan meer vooruitgang van de Noord-Koreanen te verwachten om hun kernwapens op te geven. Noord-Korea waarschuwde op hun beurt dat de beloofde denuclearisatie op het spel staat als de onderhandelingen zo doorgaan.
De historische ontmoeting tussen Trump en Kim heeft nog geen drie maanden geleden plaatsgevonden, maar de gesprekken tussen beide landen lijken muurvast. Hoe heeft dat zo kunnen gebeuren? En is er een manier om uit deze impasse te geraken? Of stevenen we weer af op een dreigende militaire escalatie?
Op 12 juni 2018 ondertekenden Trump en Kim een Joint Statement. Er werd benadrukt dat deze verklaring géén overeenkomst was. Eerder een richtlijn voor de toekomstige onderhandelingen. Die richtlijnen zijn als volgt opgesteld: De Verenigde Staten en Noord-Korea zullen toewerken naar betere relaties en uiteindelijk een stabiel vredesregime. Noord-Korea committeert zich toe te werken naar de volledige denuclearisering van het Koreaanse schiereiland. En de Verenigde Staten en Noord-Korea committeren zich ertoe om de stoffelijke resten van POW/MIA van de Koreaanse Oorlog vrij te geven. Naast deze genummerde bepalingen vermeldt de verklaring ook de toezegging van Trump om veiligheidsgaranties te geven aan het Noord-Koreaanse regime.
Hoewel het op het eerste gezicht een duidelijke verklaring is, biedt het ook een vrije interpretatie over de uitvoering. Dat werd na de eerste ontmoeting tussen Pompeo en de Noord-Koreanen pijnlijk duidelijk. Noord-Korea noemde de eisen van de Amerikanen ‘gangster-achtig’.
De Verenigde Staten dringen er op aan dat Noord-Korea eerst de ‘oprechtheid over denuclearisering’ moet bewijzen. Door bijvoorbeeld een volledig overzicht te geven van het kern- en raketprogramma, internationale inspecties toe te laten en zelfs alvast een deel van het wapenarsenaal op te geven.
Voor Noord-Korea is dit onacceptabel. Zij zien dit als onvoorwaardelijke overgave, en willen dat er eerst vooruitgang wordt geboekt op het gebied van vrede. Noord-Korea wijst dan naar de volgorde van de Joint Statement dat het gelijk aan hun kant staat.
In alle eerlijkheid: Als we kijken naar de tussenstand in hoeverre de Joint Statement is uitgevoerd, zou een toezegging van de Verenigde Staten op zijn plaats zijn. Noord-Korea heeft tot nu toe een moratorium op rakettesten én kernproeven ingevoerd. Het heeft de Punggye-ri en Sohae testlocaties ontmanteld en een deel van de stoffelijke overschotten teruggestuurd. Ook heeft het toegezegd medewerkers van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie in staat te stellen inspecties ter plaatse uit te voeren.
De enige concessie dat Amerika tot nu toe heeft gedaan was het stopzetten van een militaire oefening. Zelfs een verklaring om de Koreaanse Oorlog te beëindigen- dat niet gelijk staat aan een vredesverdrag en voornamelijk symbolisch is- gaat voor de Amerikanen te ver. Het heeft er alle schijn van dat Trump deze toezeggingen wel durft te doen, maar haviken zoals nationaal veiligheidsadviseur John Bolton zetten de hakken in het zand.
Hoe moet het nu verder? Zolang beide partijen geen centimeter toegeven, zullen ze geen steek opschieten. We hebben sinds 12 juni eigenlijk niet meer gekregen dan status quo. Om de impasse te doorbreken zullen beide partijen concessies moeten doen.
Ten eerste zou een nieuwe Trump-Kim top uitkomst moeten bieden. Het zal beide leiders de mogelijkheid geven om de lucht te klaren, en hun onwelwillende beleidsmakers te omzeilen. Trump is een onconventionele president, die heeft bewezen er niet voor terug te deinzen om zijn meer ideologisch gedreven medewerkers te negeren.
Ten tweede zal een verklaring om de Koreaanse Oorlog officieel te beëindigen een sterk signaal afgeven. Het zou als overgang kunnen dienen om toe te werken naar permanente vrede en een duidelijk signaal aan Noord-Korea geven dat Amerika serieus is om de onderhandelingen te doen slagen. Voorwaarde van zo’n verklaring moet zijn dat Noord-Korea daar iets tegenover stelt. Inspecties van het internationaal atoomagentschap bijvoorbeeld. Doen ze dit niet, dan zullen de gesprekken meteen worden opgeschort.
Ten derde zou Amerika meer moeten toevertrouwen aan de Zuid-Koreanen. De regering van Moon Jae-in zit vol plannen om de gespannen situatie te verminderen op het schiereiland. Zo besloten de Zuid-Koreanen deze week een zogeheten liaison office in Noord-Korea te openen en willen ze een inter-Koreaanse spoorverbinding aanleggen. Al deze ideeën zijn tot nu toe geblokkeerd door de Amerikanen. Om het vredesproces te bevorderen, zouden de Amerikanen zich welwillender moeten opstellen. Het gaat tenslotte om Korea, niet Amerika.
Tenslotte is het belangrijk dat alle partijen geduldig blijven. Zich niet laten misleiden door onbetrouwbare experts en anonieme bronnen. Totdat de inkt droog is van een overeenkomst, is het niet realistisch om te verwachten dat Noord-Korea zal stoppen met de ontwikkeling van het kernprogramma. Dat is niet ongewoon. Tijdens de Koude Oorlog bleven de VS en de Sovjetunie ook bezig met de bewapening van raketten en kernwapens tijdens de onderhandelingen van overeenkomsten voor wapenbeperking. Het is te hopen dat Kim en Trump hetzelfde geduld kunnen opbrengen. Het is namelijk in niemands belang als we teruggaan naar de retoriek van fire and fury.
