Op 12 september jl. hield Juncker zijn laatste toespraak in het Europarlement. Een van de gedachten uit die toespraak is dat we illegale migratie serieus kunnen tegengaan door Afrikanen meer mogelijkheden voor legale migratie te bieden en te werken aan lokale banen. Juncker:
“Vandaag stellen we een nieuwe alliantie voor tussen Europa en Afrika; een alliantie voor investering en duurzame banen. […] Dat zou in vijf jaar leiden tot misschien wel [“up to”] 10 miljoen banen in Afrika.”
Een blik op alleen al sub-Sahara Afrika maakt duidelijk hoezeer Juncker de weg kwijt is. Momenteel wonen in dat gebied ongeveer een miljard mensen, waarvan grofweg de helft in de leeftijd waarop mensen plegen te werken (2050: 2,1 miljard resp. 1,3 miljard!). Daarvan heeft een verwaarloosbare minderheid een opleiding die aansluit bij waar in Europa de onvervulbare vacatures liggen – voor zover er al sprake is van iets wat met droge ogen ‘opleiding’ kan worden genoemd. Bovendien spreken zij maar mondjesmaat de talen die je moet spreken om het hier te maken. Een aanzienlijk deel van hen is werkloos; de overigen hosselen veelal wat in de informele economie, hebben een tijdelijk baantje, of ploeteren met middeleeuwse technieken op een akkertje een karig bestaan bij elkaar. Er zijn er, kortom, niet veel die geen reden hebben te dromen van een toekomst in het rijke Europa.
En nu heeft Juncker dus een plan dat zou kunnen (!) leiden tot misschien wel (!) 10 miljoen banen in vijf jaar. Ambitieus hoor! Als je bedenkt hoe lastig tot onmogelijk het was om tijdens de recente economische crisis banen te creëren in Europa, dan zakt een realist de moed in de schoenen als hij kijkt naar Afrika, dat op het gebied van opleiding, duurzame economische vraag, verantwoordelijk en integer bestuur, infrastructuur en wat al niet meer mijlenver op achterstand staat. En bedenk: het moeten ook nog eens niet zomaar banen zijn, maar banen die het verlangen naar een Europese toekomst wegnemen.
Laten we desondanks eens meegaan in de meest optimistische uitwerking van Junckers fantasie. Zijn plan treedt in werking in 2018, het is nu 2023, en er zijn 10 miljoen Afrikaanse banen gecreëerd. In diezelfde tijd is het lokale arbeidspotentieel echter met ca. 80 miljoen (500 miljoen x (de jaarlijkse bevolkingsgroei tot de macht 5)) toegenomen. Wat denkt u: is het probleem met 10 miljoen voorgenomen banen op een arbeidspotentieel van 580 miljoen dan opgelost? De vraag stellen is haar beantwoorden.
Maar Juncker denkt nog een troef in zijn mouw te hebben: de mogelijkheden voor legale migratie vergroten en daardoor illegale migratie tegengaan. Zou dat werken? Verplaats u in de slippers van M’boemboe Kalele, die veel voelt voor een toekomst in Europa, maar momenteel alleen illegale mogelijkheden heeft om daar te komen. Hij kan dus kiezen: zich schikken in zijn Afrikaanse lot, of een illegale poging wagen.
Wat nu als Juncker zijn zin krijgt en er meer mogelijkheden komen voor legale migratie? Dat zullen hoe dan ook zeer restrictieve mogelijkheden zijn, waarbij alleen de weinigen die in Europa een goede kans maken op de arbeidsmarkt legaal mogen komen. Immers, nauwelijks begrensde legale migratie zal door het Europese electoraat nou niet direct worden ervaren als een oplossing voor de illegale migratie. Nu wil het toeval dat M’boemboe hoort bij de overgrote meerderheid die geen reële kans maakt op de Europese arbeidsmarkt. Zijn situatie is nauwelijks veranderd: waar hij eerst kon kiezen tussen zich schikken in zijn Afrikaanse lot of een illegale oversteek wagen, kan hij zich nu ook eerst nog even laten afwijzen voor de legale route. Dat laatste, zo lijkt Juncker te ‘redeneren’, zou bij M’boemboe de lust om een illegale poging te wagen als door een wonder wegnemen. Serieus, Juncker?
Voor Junckers plan zijn meerdere verklaringen mogelijk. Eén daarvan is dat hij niet de moeite heeft genomen zich te verdiepen in de getalsmatige verhoudingen en in de voor de Europese arbeidsmarkt relevante kenmerken van de gemiddelde sub-Sahara Afrikaan. Dat zou zeer verwijtbaar zijn. Een tweede mogelijkheid is dat hij denkt dat M’boemboe en zijn lotgenoten zo dom zijn dat zij niet beseffen dat de mogelijkheid illegaal te migreren niet verdwijnt als een gelukkige local bij Junckers gratie legaal de oversteek mag maken. Dat lijkt me niet minder verwijtbaar en is eigenlijk nogal racistisch. Een derde mogelijkheid is dat zijn rugpijn weer ernstig opspeelde. Laten we hopen dat dat het is.
