De vrijheid van meningsuiting is een groot goed. Het behelst het recht om een mening te spuien op internet, in kranten en tijdschriften af te drukken. In de kroeg of op straat uit te spreken of aan iedereen kenbaar te maken met flyers.
De vrijheid van meningsuiting is echter geen recht om gehoord te worden, dus het is geen recht om onwilligen te verplichten tot toehoren. Zo mag ik, bijvoorbeeld, niet de hele dag op straat naast iemand gaan lopen om mijn, overigens fantastische, mening over de huidige regering in iemands oor te blijven schreeuwen.
In het proces waarin we nu wachten op de uitspraak over de blokkeerfriezen speelt volgens het openbaar ministerie mee dat de vrijheid van meningsuiting zou zijn ingeperkt. Dat is natuurlijk kolder. Niets heeft de anti-zwartepieten weerhouden van het aangaan van debat in de openbare ruimte. Kijk alleen maar naar hoeveel aandacht er elk jaar weer is in de media voor hun mening .
Dat de blokkeerfriezen een fikse verkeersboete behoren te krijgen is onbetwist. Maar een strafzaak? Van vijf zittingsdagen? Het recht behoort gelijk te zijn voor iedereen in Nederland, maar dat geldt dan ook voor seponering. Men mag in Nederland maagdenhuizen bezetten, andermans panden kraken, trouwstoettoeteren, brugrijbaanbezetten of vredige moskeeprotesten vestoren. Allemaal binnen afwegingen en dynamiek van risico, proportionaliteit en motivatie. Er wordt wat op los geseponeerd. Maar nu opeens is er iets soortgelijks wat wél bestraft wordt. En daarmee rest de vraag: hadden de blokkeerfriezen een redelijk belang bij de blokkade? Is er sprake van een soort van ‘noodweer’? Er zijn twee redenen om te denken van wel.
Ten eerste is, naar nu blijkt, op escalatie van de situatie tijdens de intocht aangestuurd doordat de burgemeester met opzet conflicterende partijen heeft uitgenodigd om aanwezig te zijn. Dan hebben we het niet meer over de ongelukkige omstandigheid dat het feestje verstoord wordt als bijproduct van de vrijheid van meningsuiting. Nee, het gaat over bewuste verstoring als primair doel, met de vrijheid van meningsuiting als secundair middel. Dat is één. Maar er is een andere reden waarom sprake is van noodweer.
De tweede reden is vrijheid van godsdienst. Het sinterklaasfeest is in basis een religieuze bijeenkomst. Er is een heilige met helpers. Die worden allerlei bovennatuurlijke vermogens toegekend. Er wordt daadwerkelijk in deze entiteit geloofd. Er is een notie van ‘straf’ (‘mee in de zak’) en van beloning (snoep, kado’s). Meer dan een toneelstukje voor kinderen staat sinterklaas in de traditie van het uiten van onze normen en waarden. Van onze cultuur. Het is een katholiek ritueel dat omarmd is door de aanpalende protestantse religie.
Er is wel degelijk een parallel te trekken tussen een barmitswa of een kerk- of moskeedienst en de intocht van sinterklaas. Er zijn parallellen te trekken tussen het verstoren van deze intocht en het verstoren van een klassiek concert. Het verstoren van een trouwerij. Het verstoren van een vergadering. Het is kinderreligie binnen een volwassenenreligie en -cultuur. Het beschermen van de sinterklaasintocht is het beschermen van de Nederlandse cultuur.
De groep die zich Kick Out Zwarte Piet noemt (een naam die overigens oproept tot geweld, nog geen OM over gehoord) heeft een mening die gewoon gehoord wordt en die inmiddels elke Nederlander met ogen en oren bekend is. Het is de mening van beroepsgekwetsten. Voor een nuchtere Fries of weldenkende Nederlander getuigt het van een zieke geest om racisme toe te kennen aan het bestaan van Zwarte Piet. Net zoals het ziek is om homoseksualiteit toe te kennen aan Bert en Ernie. Het zijn fantasiefiguren. Het is net zoiets als de straat op gaan voor het recht van Superman om zwanger te worden.
Wat een verspilling van energie en tijd. Ga liever werken.
