In de Nrc Next van 23 oktober bekritiseert Maxim Februari het Humanistisch Verbond omdat ze mij aan het woord lieten. Dit is omdat ik ooit het begrip Leitkultur gebruikte, en nog niet eens in dat artikel, wat volgens Februari een zeer ernstig vergrijp is tegen, ja tegen wat eigenlijk? Tegen de gevestigde opinie? Het artikel waarnaar wordt verwezen gaat nu net over het gevaar van politieke correctheid en censuur. Wij moeten in dit land van mening kunnen verschillen, op inhoudelijke gronden en niet door elkaar voor ‘extremist’ uit te maken. Want dat is gewoon uitsluiting en demonisering. Dat dit niets verbetert zien we aan de opkomst van partijen als PVV, Forum voor Democratie en DENK.
Daarmee bedoel ik dat het wegzetten van mensen wegens hun standpunten er slechts toe leidt dat mensen volharden in die standpunten. Ook voelen ze zich opgejaagd vanwege hun mening en nemen wraak in het stemhokje. Het gevolg is kortom dat de loopgraven steeds dieper worden, met daarboven een cultuur die steeds minder weerspiegelt wat mensen werkelijk vinden. Een cultuur waar publicisten niet op de inhoud ingaan maar labels plakken en guilt by association tactieken toepassen.
Inhoudelijk weet de auteur wellicht niet dat het begrip Leitkultur al in 1998 werd gebruikt door Bassam Tibi. In Europa ohne Identität keerde hij zich tegen het ‘waarde neutrale’ multiculturalisme. Het zou leiden tot segregatie en wedijverende rechtenstelsels, zoals sharia-recht versus de seculiere rechtstaat. Machteld Zee promoveerde op sharia-recht in het Verenigd Koninkrijk en kan zijn gelijk intussen beamen.
De Westerse Leitkultur vat ik op als een geheel van ideeën over ons maatschappelijke rechtssysteem voor de publieke en private sfeer, die richting geven aan hoe we als mensen in de tegenwoordige en toekomstige tijd met respect voor elk mens in een seculiere maatschappij kunnen samenleven, waar vrijheid van expressie is gewaarborgd en waar het voor mensen mogelijk is om zelf hun eigen leven vorm te geven.
Ik voel me heel goed als de zojuist omschreven cultuur leidend is (en blijft) in West-Europa. Dan woon ik namelijk in een land waar op rationele wijze vergaderd kan worden en besluitvorming plaatsvindt; waar wetenschap, onderwijs en onderzoek in vrijheid kunnen plaatsvinden zonder andersdenkenden weg te zetten als ‘racist’ of ‘xenofoob’, zonder hen het spreken onmogelijk te maken. Leitkultur is kortom een toestand waar de culturele waarden zoals die in ons land door de jaren heen ontwikkeld zijn het leidende motief vormen. Wat dat betreft mogen we ons gelukkig prijzen met een organisatie als het Humanistisch Verbond, die nog pal staat voor vrijheid van denken.
Graag wijs ik nu op het oeuvre van Frans Kellendonk, want in 2008 won Maxim Februari de prijs die naar deze schrijver is vernoemd. Kellendonk was echt een kleurrijk figuur die buiten de lijntjes durfde te denken. Neem nu deze controversiële uitspraak over nationale identiteit, oftewel over Leitkultur:
“Het is armoeiig om er dan maar helemaal niet meer over te willen nadenken. De luie suggestie dat er zoiets als een multiculturele samenleving zou kunnen bestaan is even gevaarlijk als een eng nationalisme. Alsof mensen niet voor een groot deel hun identiteit ontlenen aan de cultuur die hen omringt. Dat soort domheid, dat soort goedbedoelde achterlijkheid – daar maak ik me nu zorgen om. Een straat waar men op de ene hoek een katholieke kerk probeert te handhaven, op de andere een moskee en nog een hindoetempeltje ergens in het midden, is een straat waar binnen de kortste keren helemaal geen godsdienst en helemaal geen gemeenschap meer zullen zijn.”
Ongetwijfeld zou Kellendonk vandaag voor deze uitspraak als ‘extremist’ worden weggezet. Laten wij ervoor zorgen dat dergelijke prijzen écht recht doen aan authentiek vrijdenken. En niet worden opgeëist door lieden die daarna policen welk standpunt wel of niet een podium zou mogen krijgen.
Op 8 december organiseer ik een Café Middag in Amersfoort. Hier zal mijn nieuwe boek worden gepresenteerd, Kerkgangers en Zuilenbouwers, dat mogelijk is gemaakt door een crowdfunding. Het boek bevat analyses over vrijheid en het belang van culturele samenhang. Ook komen ‘gewone’ mensen aan het woord die de vrijheid liefhebben en wegens hun mening worden uitgesloten. Bestel hier uw ticket.
