Over anderhalve maand zijn er weer waterschapsverkiezingen, maar de meeste kiezers denken nog steeds dat we eind maart alleen voor de Provinciale Staten naar de stembus mogen. We kiezen op dezelfde dag echter ook het waterschapsbestuur.
Publiciteit voor de waterschapsverkiezingen is er nauwelijks en dat zal vermoedelijk de komende weken zo blijven. Media hebben immers geen van allen een eigen waterschapsredactie en dus is het maar de vraag of deze verkiezingen überhaupt bij de journalistiek op het netvlies komen. Maar misschien is dat ook maar beter, want als media kwesties gaan verslaan waar ze zich nooit mee bezighouden gaat het al snel mis. De eerste initiatieven om de waterschapsverkiezingen wat aandacht te geven laten dat zien. Kijk uit voor drie missers in de waterschapsjournalistiek.
Misser 1: Voorlichting geven
Journalistiek is niet hetzelfde als voorlichting maar als journalisten niets van de waterschappen weten zit er vaak weinig anders op dan totaal onkritisch uit te leggen wat de waterschappen doen. Dit soort journalistiek over waterschappen lijkt sprekend op voorlichting.
We zien dit in een poging van studenten journalistiek van de Universiteit van Amsterdam om de waterschappen in beeld te brengen. Erg onafhankelijk klinkt het niet: ‘hier legt dagelijks bestuurder Rolf Steenwinkel uit hoe waardevol de waterschappen zijn voor onze stad’, zegt een commentaarstem. De bestuurder mag vervolgens leeglopen hoe fantastisch het is dat het waterschap het water in de grachten schoner heeft gemaakt. De commentaarstem sluit af met de woorden: ‘volgende week gaan we bekijken wat het waterschap allemaal voor het milieu in onze stad heeft betekend’. Onbekendheid maakt een kritische beschouwing van deze bestuurslaag vrijwel onmogelijk. Bestuurders kunnen de studenten zo goed als alles wijsmaken.
Misser 2: Details missen
Als journalisten niets weten van een onderwerp, gaat het op detailniveau sowieso snel mis. Zo kwam vorige week Omroep West op het idee de waterschapsverkiezingen aan de orde te stellen. De verslaggeefster wilde van me weten waar die verkiezingen over gaan. Ik dreunde in een halve minuut wat thema’s op. Een ervan kwam op de website terecht:
“Het gaat bijvoorbeeld over duurzaamheid. Vind je dat het water goed schoon moet zijn, dat er plastic uitgefilterd wordt, dat er aan de dieren wordt gedacht, of vind je water alleen een product dat er is voor de mens en mag het ook wel een beetje vies zijn. Dan maakt het echt wel uit of je CDA stemt, dat alles vooral lekker zuinig wil, of dat je Partij voor de Dieren of Water Natuurlijk stemt, die daar veel scherper op zijn.”
Zie hier wat er gebeurt als journalisten over voor hen totaal onbekende thema’s schrijven: ze zijn nauwelijks in staat de antwoorden van geïnterviewden te interpreteren. Het CDA wil namelijk efficiënt en kostenbewust waterbeheer, maar geen ‘vies’ water. De norm voor schoon water ligt bij de Partij voor de Dieren en Water Natuurlijk wel hoger, maar dat betekent niet dat het CDA vies water wil. Deze nuances – de waterschapspolitiek zit er vol mee – gaan in de haast al snel verloren.
Misser 3: De cirkelredenering
Maar het kan altijd nog erger. Journalisten hebben ook een referentiekader nodig om een onderwerp in te kunnen plaatsen. Zonder kennis is het moeilijk zo’n referentiekader te bedenken. Dat zien we terug bij Omroep West. Daar was het referentiekader of de waterschapsverkiezingen wel nuttig zijn, want niemand kent de waterschappen. Dat is zeker een geschikt journalistiek frame om de zinloosheid van deze verkiezingen te bewijzen, maar ook een gegeven wat honderd procent door de journalistiek zelf is veroorzaakt.
Zo ontstaat een wonderlijke cirkelredenering. Eerst nul aandacht besteden aan waterschappen om vervolgens te kunnen melden dat niemand deze bestuurslaag kent en dat dan weer als reden gebruiken om te vragen naar een mogelijke opheffing. Hier zien we onwetendheid in het kwadraat: de discussie over de toekomst van de waterschappen is misschien best interessant maar dit is geen thema waar de eind maart te kiezen bestuurders over gaan. De toekomst van de waterschappen is echt aan politiek Den Haag.
Chris Aalberts doet tot aan de verkiezingen van maart verslag van de politiek van de waterschappen. Onder de titel #Waterlanders onderzoekt hij wat er bij deze verkiezingen te kiezen valt. Lees hier de hele serie.
