Afgelopen jaar startte de PVV overal in het land lokale fracties. In Noord-Holland bijvoorbeeld: daar kregen de gemeenten Den Helder, Purmerend, Zaanstad en Zandvoort een eigen PVV. De aspirant-raadsleden moesten natuurlijk een interne opleiding krijgen en dus werden er her en der in de provincie klasjes georganiseerd. Tot zover is er niets aan de hand: een partij stuurt vrijwilligers op cursus. De vraag is: als er Statenleden bij dit soort klasjes aanwezig zijn, wie betaalt dan hun reiskosten? Het antwoord luidt: de belastingbetaler.
Laten we kijken naar Joost van Hooff, PVV-Statenlid in Noord-Holland sinds 2011, die in de periode eind 2016 tot begin 2018 volgens zijn eigen declaraties meerdere keren ‘fractiegerelateerde kosten’ maakte door naar gemeenten te reizen waar de PVV aan de raadsverkiezingen van maart 2018 mee ging doen. Heel toevallig waren die reisjes regelmatig op de dagen van de klasjes voor PVV-kandidaten. Van Hooff bevestigt desgevraagd dat hij die reiskosten declareerde bij de provincie. Hij vindt daar ‘niks mis mee’.
Maar is dat ook zo? Werk voor je eigen partij is geen onderdeel van het Statenlidmaatschap en de belastingbetaler hoeft dus niet op te draaien voor de kosten van de uitbouw van de PVV. De partijopbouw van de PVV wordt in Noord-Holland niet alleen betaald door de partij en de kandidaten zelf, maar deels door ons allemaal.
Maar het gaat allemaal nog een stapje verder. Provinciale Statenlid Nick Kaptheijns wil bij herhaling niet reageren op de bevinding uit dat hij van eind 2016 tot begin 2017 ‘fractiegerelateerde kosten’ maakte met reizen naar verschillende adressen in de gemeente Eindhoven. Zo bracht hij in 2017 de kerst in die plaats door en declareerde doodleuk de reiskosten. Was hij daar met kerst voor de fractie? Dezelfde Kaptheijns declareerde vanaf april 2017 ook reizen naar Den Haag Centraal. Daar werkt hij voor de Haagse PVV-fractie. Zijn reiskosten zijn voor de belastingbetaler in Noord-Holland. De grote vraag is: hoe kan zoiets?
Een oud spreekwoord luidt dat de gelegenheid de dief maakt en daar blijkt bij de provincie Noord-Holland bij uitstek sprake van. Statenleden kunnen reiskosten alleen declareren als deze zijn gemaakt ‘ten behoeve van de provincie’, laat een ambtenaar weten. Van fractiewerkzaamheden is sprake als er reis- en verblijfskosten zijn voor het bijwonen van fractievergaderingen, werkbezoeken op initiatief van de fractie en fractiebijeenkomsten ten behoeve van het werk als fractie. Trainingen voor andere partijleden, kerstvieringen en werk voor de landelijke partij horen daar dus niet bij.
Het is in de praktijk aan de Statenleden zelf om hier ‘een verantwoorde invulling aan te geven’, laat dezelfde ambtenaar weten. Er moet een zakelijk verband gelegd kunnen worden met de werkzaamheden ten behoeve van de provincie. Valt werken voor de PVV in Den Haag daaronder? De ambtenaren toetsen de declaraties niet aan de verordening, meldt de ambtenaar, omdat de ambtelijke organisatie geen zicht heeft op fractiewerkzaamheden. Statenleden moeten wel kunnen aantonen dat de reis plaatsvond in het kader van een provinciale of een fractiegerelateerde activiteit, maar niemand controleert dat.
Statenleden in Noord-Holland kunnen hun reiskosten invullen in het ‘Reisbalanssysteem’. Een omschrijving van de redenen voor de reis is niet nodig want het ‘uitgangspunt is het vertrouwen in de aangeleverde informatie’. Het ergste is: iedereen voelt aan dat het niet deugt: als je andere Statenleden vraagt of er controle is op de reiskostendeclaraties van Statenleden, verwijzen ze snel door naar de ambtelijke organisatie.
Zo zien we hoe dat gaat: controle is er niet op reiskostendeclaraties, iedereen weet dat en dus is er altijd een probleem: of men declareert zoals bij de PVV veel te ruim en tegen de regels in, maar dat wordt niet ontdekt, of men declareert weliswaar netjes binnen de regels maar weet dat er geen controle is en doet daar vervolgens niets aan. Of anders gezegd: men accepteert dat collega’s de boel kunnen flessen en houdt daar liever zijn mond over dicht dan dat men er ervoor zorgt dat die mogelijkheid ophoudt te bestaan.
Het wordt al met al tijd dat politici al hun declaraties altijd actief openbaar maken. Dat zou in een klap veel van deze problemen oplossen.
